Aile ve Çift Terapisi
Aile ve çift terapisi; bireysel terapiden farklı bir ekoldür. Bireysel terapi gören kişilerin iyileşme sürecinde aile yapısında ortaya çıkan aksaklıkların ve eksikliklerin ortaya çıkmasıyla önerilen bir terapi modelidir. Aile ve çift terapisinde bireysel konulardan ziyade grup olarak kabul edilen ailenin gündeme getirdiği konularla ilgileniriz. O yüzden aile ve çift terapisinde ortaya çıkan bireysel konularda tekrardan yönlendirme yapılma ihtiyacı da duyarız. Bazen aile ve çift terapisinde ortaya çıkan bireysel konular halledilmeden çiftlerle çalışmak sürecin yavaşlamasına neden olur. Bu konular eşliğinde aile ve çift terapisinin ortaya çıkış sürecini, uygulanan teknikleri ve çözümleri kısa olarak ele alalım.
Aile ve Çift Terapisi Nedir?
Aile ve çift terapisinin kuramsal gelişimi 1950’li yıllara dayanmaktadır. Öncesinde aile ilişkilerinde ortaya çıkan problemlerle ilgili çiftlerden birinin hastaneye yatırılarak aile sisteminden uzaklaştırılmasının daha faydalı olduğu düşünülüyordu. Ancak hastanede yatış verilen çiftlerden biri, tekrardan aile sistemine dahil olduğunda ya daha büyük problemler ortaya çıkıyordu ya da aynı problemler kaldığı yerden devam ediyordu. Aile ve çift terapisinde en temel yaklaşım “şimdi ve burada” ile problemin şimdiye etkisini konuşarak aile sistemindeki dengenin tekrarda oluşmasını sağlamaktır. Gerekirse bireysel terapiye de yönlendirme yapılır.
Ailenin gelişimi ve tanımlanması flört ya da tanışma döneminden başlamaktadır. İlişki başladığı andan itibaren iki farklı kültürden, aile yapısından ya da kişilik özelliklerinden gelen çiftler ortak bir değer aralığında buluşmaya çalışır. Burada çiftler duygusal anlamda birbirlerinden beklentilerini ifade ederler. Bu beklentiler her zaman sağlıklı olarak karşılanmaz. Bu tür durumlarda olumlu baş etme becerilerinin ortaya çıkması önemlidir. Flörtü takip eden nişanlılık ve evlilik döneminde ise çocuğun çocukların dünyaya gelmesi, ailenin genişlemesi, iş hayatı gibi ana gelişim dönemleri de ortaya çıkmaktadır.
Aile ve Çift Terapisi Ekolleri
- Psikoanalitik yaklaşım
- Grup Terapisi Yaklaşımı
- Sistemik Aile ve Çift Terapisi
- Varoluşçu Yaklaşım
- Bilişsel Davranışçı Terapi Yaklaşımı
- Çözüm Odaklı Aile Terapisi
- Strratejik Terapi
- İlişki Pusulası Modeli
Aile ve çift terapisinde bireyler aileden ayrı bir yapı olarak görülemezler. Bu konuda terapinin daha faydalı olabilmesi için çiftler de terapiye dahil edilir. Terapilerde ekoller farklı yaklaşım sergileyebilirler ancak temelde birleştikleri bazı noktalar vardır. Şimdi bunları ele alalım.
Aile ve Çift Terapisi Temel Amaçlar
İletişimi arttırmak: Çiftler arasında iletişimin arttırılması çiftlerin birbirlerini daha kolay anlamalarına ve anlamlandırmalarına da yardımcı olur. Bazen çiftler ilişkide konuşmamayı tercih ederler. Konuşmamak ise problemleri daha da arttırır. Asıl amaç susmayı tercih etmek değil problemin çözümü üzerine konuşmaktır.
Duygusal İletişimi Arttırmak: Çiftlerden biri duygusal anlamda kendini içe kapatır. Ya da ulaşılmaz hale gelir. Terapi ortamında kendisini duygusal anlamda kapatan kişinin de aile sistemine dahil edilmelidir. Bu noktada çiftlerden biri duygusunu ifade etmekte zorlanır. Duygusunun anlaşılmayacağını düşündüğü için ifade etmez. Bu noktada terapiye gelmek de duygusal anlamda anlaşılmaya yönelik bir adımdır.
Güç Dengesini Sağlamak: Bu noktada kültürel farklılıklardan ya da cinsiyetten dolayı çiftlerden biri evde daha baskın olur. İstekleri görmez. Ev içerisinde emir veren konumda olur. Çiftlerden bir diğeri ya da çocuklar kendisini değersiz hisseder. Bu noktada değer ve güç sistemi tekrardan oluşturmak gerekir.
Bireylere yönelik suçlamalar: Aile ve çift terapisine gelen çiftler genelde birbirlerini suçlayarak konuşmaya başlarlar. Burada en temel amaç suçlamaların önüne geçmek, suçlayıcı dilden ziyade çözüm odaklı dili ön plana çıkarmaktır. Sürekli suçlanan ve dışlanan birey bu konuda direnç oluşturur. Bu tür durumlarda sorumluluk sadece bir kişinin üstündedir.
Yapısal Aile Terapisi
Minuchin tarafından ortaya koyulan kuram aile ve çift terapisinde ortaya çıkan problemleri beş kategoride tanımlar. Eğer ki evlilik; iç içe ailelerle birlikte yaşanıyorsa, kopuk aile sistemi varsa, evline bağlı olmayan bir ebeveyn söz konusuysa, olgunlaşmamış ebeveynli aileler varsa ya da ilgisiz bir ebeveyn varsa problemin kaçınılmaz olduğunu ifade eder.
Danışma Süreci Nasıl Gerçekleşir?
Diğer ekollerde de genel anlamda takip edilen bir sistem vardır ancak biz şu an Minuchin’in Yapısal Aile Terapisi modeline göre terapi sürecini değerlendireceğiz.
Çiftler ilk önce onları terapiye getiren problemi anlatır. Ardından terapist çiftlerden problemlere dair bilgi toplar. Ardından terapist toplamış olduğu bilgilerle bir hipotez kurar. Hipotezin kurulma sürecinden sonra çiftlerle birlikte amaçlar belirler. Sonra ise müdahale kısımları uygulanmaya başlar.
Terapide Yapısal Aile Terapisi
Yapısal Aile Terapisinde aile içindeki alt sistemler ortaya koyulmaya çalışır. Burada ebeveyn alt sistemi ile çocuk alt sisteminin tam anlamıyla ayrılması gerekir. Bu noktada aile içerisinde açık ve net sınırlar, katı sınırlar, belirsiz sınırlar belirlenir. Anne baba ve çocuk arasında en sağlıklı sınır açık ve net sınırdır. Bu noktada katı sınırlar aile içinde şefkat eksikliğini işaret eder. Belirsiz sınırlar ise güç ya da baskı durumlarının belirsiz olduğu noktalara işaret eder.
Minuchin takip etmiş olduğu modelde haritalandırma tekniğini de kullanmaktadır. Böylece aile üyeleri arasındaki sistemleri aha net ifade etmektedir. İşlevsel olmayan ilişki yöntemleri tespit edilerek bu ilişkilerin daha işlevsel hale getirilmesine yardımcı olmaktadır. Yapısal aile terapisinde aile sisteminde bozulan dengenin tekrardan sağlıklı bir hale getirilmesine yardım edilir. Aile yapısındaki sınırların tekrardan oluşturulması, grup ve koalisyonların değişimi, alt sistemlerin değişimi aile içerisindeki davranışların tekrardan organize edilmesine ve düzenlenmesine, yani dengenin tekrardan kurulmasına yardımcı olur.
Aile ve Çift Terapisinde Yapısal Aile Terapisi aile içindeki sistemleri tekrardan eski dengesine ulaştırmak için çözüm yöntemlerini ve metaforları da kullanmaktadır. Bu yüzden parçalar ve bütün arasındaki ilişkiyi netleştirmeye çalışır.
Aile ve Çift Terapisi Kaç Oturum Sürer ?
Bu konuda net bir oturum sayısı veremeyiz. Ekollerin uygulanma şekli burada önemlidir. Ancak en kısa 8 seans devam eder. Bazen çiftin getirdiği konuya göre bu oturum sayısı artar. Bazı çift terapileri 24 oturum devam eder. Bu noktada en az 8 seans dememiz daha uygun olur.
Aile ve Çift Terapisi Değerlendirilmesi
1-Aile içerisinde var olan olumlu yöntemler pekiştirmek,
2-Aile sisteminde daha çok ortaya çıkması için çalışmak.
3-Aile yapısının etkileşimli bir şekilde devam etmesi, bu olumlu etkilerin takip edilmesi.
4- Aynalama tekniği ile aile yapısında var olan sağlıksız kısımlar ortaya koyma ve yeniden düzenleme.
5- Çatışmaları azaltarak anlaşmayı ön plana koyma
6-Küsmek ve barışmak değil problem çözme becerileri öğrenme.
Aile ve çift terapisi sitemizde görev olan psikologlar ve psikolojik danışmanlardan online terapi alabilirsiniz.
