Bibliyoterapi Aşamaları Nelerdir

Bibliyoterapi aşamaları özdeşleşme ve yansıtma, arınma ve iç görü, bütünleşme olmak üzere üç evrede ele alınır. Bir önceki yazımızda bibliyoterapi sürecinin detaylı olarak ele almıştık. Bu yazımızda uygulanan yöntemin kuramsal ve terapi boyutunu da ele alacağız. Bibliyoterapi aşamaları danışanla aramızda kurulan güven bağı için önem arz eder. Bu yüzden her basamakta dikkatli bir şekilde hareket etmemiz gerekir. Diğer blog yazılarımızda da bahsettiğimiz gibi terapinin asıl iyileştirici yanı kurulan terapötik ilişkidir. Bu yüzden süreç içerisinde danışanla güven bağı kurmak da önemlidir. Yapılan çalışmalarda bu evreler üç bölüme ayrılmıştır. Gelin birlikte ele alalım.

Bibliyoterapi Nedir yazımızı da mutlaka okuyun.
İçindekiler
1. Bibliyoterapi Aşamaları Özdeşleşme ve Yansıtma
2. Bibliyoterapi Aşamaları Arınma (Katarsis)
3. İçgörü ve Bütünleşme
4. Bibliyoterapide Psikolojik Danışmanın Rolü
5. Bibliyoterapi Aşamalarının Katkıları
6. Bibliyoterapi Sınırlılıkları Nelerdir
7. Faydaları Nelerdir
8. Bibliyoterapi Nasıl Uygulanır

Bu evrede birey, kitapla buluşturulur. Öykü içerisinde yer alan kahramanın sorununa benzer bir sorun yaşar. Bu yüzden danışan ile kahraman arasında bir bağ oluşur. Diğer yandan psikolojik danışman kahramanın kişilik özelliklerini tanıtır. Bu yüzden terapi içerisinde danışana gerekli açıklamaları yapar. Böylece kişilik dinamiklerini de profesyonel şekilde danışana aktarmış olur. Danışan kahraman hakkında daha kolay yorum yapar. İletişim ağının fark edilmesi ve insan ilişkilerini yorumlayabilmesi için atılan ilk adımdır. Bu yüzden bibliyoterapi aşamaları arasında belki de en temel kısımdır. Psikolojik danışman terapi esnasında danışana bazı ipuçları verir. Özet olarak bu evrenin sonunda özdeşleşme ve yansıtma işlevi ortaya çıkar. Danışan duygularını yavaş yavaş fark eder.

Bu evre diğer evrenin bir devamıdır. Özdeşleşme ve yansıtma gerçekleşirse danışanın duyguları daha net ortaya çıkar. Psikolojik danışman burada danışanın duygularını ortaya çıkarmak için uygun soruları sorar. Katarsis durumu için sözel ya da sözel olmayan duygusal boşanmanın gerçekleşmesi gerekir. Burada duygular bazen sözel bazen ise beden yoluyla ortaya çıkar. Diğer yandan danışan bu duyguları kendi içinde de yaşar. Oturumlarda bu yüzden bazen sessizlik ortaya çıkar. Bu sessizlik normaldir. Duyguların yakalandığı anda psikolojik danışman devreye girer. Böylece terapi süreci normal kitap okuma sürecinden sıyrılır.

Bu evrede danışan hem öyküdeki kahramanın hem de kendi duygularını net olarak görür. Böylece bibliyoterapi aşamaları görevine ulaşır. Hatta pek çok yerde danışan anlam vermekte zorlandığı duygularını fark eder. Böylece bastırılan duygular da gün yüzüne çıkar. Duyguları ortaya çıkarmak terapi sürecinde zorlayıcı olur. Ancak duygularla ne kadar yüzleşme yaşanırsa kişinin kendini tanıma süreci o kadar hızlı olur. Tabii ki burada asıl önemli görev psikolojik danışmanındır.

Diğer bir evre ise katarsisin devamıdır. Katarsis sağlandıktan sonra bibliyoterapi aşamaları ‘nın sonuncusu olan bütünleşme devreye girer. Bu evrede psikolojik danışmanın katkısıyla danışan içgörü kazanır. İlk evre bu evreler arasındaki en temel evredir. Bu yüzden burada ortaya çıkan ilişki oturumların ne kadar devam edeceğini belirler. Eğer ki güven bağı kurulduysa diğer evrelere geçiş daha kolay olur. Son evrede kişi kendi özelliklerini daha net fark eder. Diğer taraftan kendini tanıyarak bir bütünlüğe ulaşır. Böylece kişi elde edilmesi gereken içgörüye ulaşmış olur. Kendi yeteneklerini daha net fark eder. Bu yeteneklerin hayatına nasıl aktarılacağını tartışır. Sonunda ise kendine yönelik bakış açısını değiştirir. Sonuçta terapi süreci danışanın kendi yolculuğudur. Terapist burada danışanın güven içerisinde seyahat etmesine yardım eder. Böylece öykü işlevi tamamlanmış olur. Bibliyoterapi aşamaları burada son bulur ve danışanın kendi öyküsü harekete geçer!

Terapi sürecinde psikolojik danışman danışana süreci anlatır. Bibliyoterapi aşamaları bu konuda oldukça önemlidir. Diğer yandan danışanın materyalleri okuması, anlaması diğer bir önemli boyuttur. Bu yüzden psikolojik danışmanın danışanın bibliyoterapi yöntemine hazır ve yatkın olduğundan emin olmalıdır. Daha sonra ise kişiyi bilgilendirme evresi gelir. Eğer ki danışan da süreçte yer almak isterse daha detaylı şekilde planlama yapılır.

Yapılan araştırmalar eğitim düzeyi danışanların bibliyoterapiye devam etmediğini gösteriyor. Baş etme stillerinde ise dışsallaştırma kullanan danışanların da süreçleri oldukça zor geçiyor. Ancak kişi içsel başa çıkma becerilerini aktif şekilde kullanıyorsa bibliyoterapi sürecine oldukça kolay uyum sağlar. Bu sürecin dezavantajlarından biri ise kitap önerisi karşısında danışanın kendisini değersiz hissetmesidir. Bu yüzden neden kitap önerisi verildiği uygun şekilde ifade edilir. Böylece danışan kendisini ihmal edilmiş ya da reddedilmiş hissetmez. Burada verilen okuma ev ödevi değildir. Danışanın içsel yolcuğuna katkı sağlanması amaçlanır.

Daha önce bahsettiğimiz evrelerin sağlıklı şekilde devam etmesi gerekir. Bu yüzden güven ilişkisi birinci önceliğimizdir. Danışanın kendini ihmal edilmiş hissettiği durumlara bu yüzden dikkat etmeliyiz. Eğer ki böyle bir yanlış anlaşılma söz konusu olursa mutlaka düzeltme yapmamız gerekir. Danışanın bunları kolay bir şekilde ifade etmesinin birincil koşulu terapötik ilişkidir. Eğer ki yapılandırma sürecinde danışan kendisini ne kadar rahat hissederse teknikle ilgili olumsuz algısını da o kadar kolay paylaşır. Seans esnasında psikolojik danışman danışanı cesaretlendirir. Nasıl yapılacağını basamak basamak anlatır. Böylece gelişim için ilk adım atılır. Burada yapılan bilgilendirme ya da teknik hem yüz yüze hem de online terapi sürecinde yapılabilir.

Bibliyoterapi aşamaları bizim dikkat etmemiz birincil husustur. Güven bağı oluştuğunda geri kalan süreç de kolay bir şekilde devam eder. Ancak diğer yöntemlerde olduğu gibi bu sürecin de bazı sınırlılıkları vardır. Bunları şöyle ele alırız;

• Her danışan için uygun ve yararlı bir yöntem değildir.
• Sadece bireye yardım sağlayan yöntemlerden biridir. Buradaki husus danışana fayda sağlamaktır.
• Danışanın yeteri kadar tanınmaması terapi sürecinin sonlanmasına neden olur.
• Çok ciddi derecede sorun yaşayan danışanlara karşı önerilmez.
• Az ya da orta düzeyde sorun yaşayan danışanlarda daha etkilidir.
• Derin sorunları olan danışanlarla farklı yöntemler izlemelidir.
• Danışan bibliyoterapi sürecini tam olarak anlamadıysa sürece başlamamamız gerekir.
• Danışan direkt olarak çözüme ulaşmak istiyorsa dikkat etmeliyiz.
• Bibliyoterapi tek başına bir yardım modeli değildir. Diğer yardım modelleriyle desteklememiz gerekir.
• Danışanın yaşı, motivasyonu, içgörü düzeyi, dinsel ve kültürel alt yapılarına dikkat etmeliyiz.
• Okuma ve anlama düzeyi düşük danışanlara fayda sağlamaz.
• Orta derecede kaydı ve depresyon durumlarında etkili olur.
• Okuma düzeyi düşük danışanlara fayda sağlamaz.
• Psikolojik danışmandan kaynaklı sınırlılıklar ise;
• Psikolojik danışman bireyin gelişim süreci hakkında bilgi sahibi değildir
• Dönem problemleri hakkında eksik bilgisi vardır.
• Kullandığı edebi metin hakkında yüzeysel bilgisi vardır.
• Okuyucunun ilgisini kaybeden materyal seçebilir.
• Aynı kitabı herkese tavsiye etmesi bir hatadır.
• Okumayı sevmeyen bir psikolog ya da psikolojik danışman bu süreçte oldukça zorlanır.

Bibliyoterapi aşamaları uygun şekilde tamamlanırsa danışan bu süreçte oldukça fazla keyif alır. Bu aşamada katkı sağlanan noktaları şöyle ele alırız;

• Kişi kaygılarını fark eder.
• Kendisini daha kolay ifade eder.
• Kolay ulaşılabilir bir tekniktir.
• Danışanın yaşamına müdahale etmez.
• İçsel yolculuğu teşvik eder.
• Rahatlama sağlar.
• Sorunların çözümüne olanak sağlar.
• Özellikle okulda görev yapan öğretmenlere de fayda sağlar.
• Öğrencilerin ve yetişkinlerin problem çözme becerisini geliştirir.
• Psikolojik yardım maliyetini düşürür.
• Kişinin okumaya olan ilgisini artırır.
• Danışana kendi hızında ilerleme imkanı sağlar.
• Güven ve bağımsızlık duygusunu artırır.
• Kişi kendi yaşam öyküsünü tekrardan ele alır.
• Dünyaya farklı kahramanların gözünden bakılmasına yardım eder.

Bu ve bunun gibi sebepler sayesinde bibliyoterapi aşamaları danışan üzerinden oldukça fazla olumlu etkiye yardım eder.

Bibliyoterapi nasıl uygulanır kısmını bir önceki yazımızda anlatmıştık. Ancak burada da değinmekte fayda var. Bibliyoterapi süreci psikolojik danışman ve danışanın arasında kurulan bağa göre şekillenir. Bu yüzden danışanın terapi içerisindeki süreci oldukça önemlidir. Burada psikolojik danışman danışanın bu tekniğe uygun olup olmadığına karar verir. Öncelikle danışana konu hakkında bilgi verir. Ardından bibliyoterapi aşamaları sırayla harekete geçer. Daha sonra kitap seçimi yapılır. Kitap seçimine ilişkin konular daha sonra terapi sürecinde gündeme gelir. Danışan kitabı okur, ardından terapi sürecinde duygularını ifade eder.

Konuyla ilgili bilgi almak için online psikolog ve psikolojik danışmanlardan online terapi alabilirsiniz.