Terapi Yaklaşımları

Kuramlarda Şimdi ve Burada

Kuramlarda şimdi ve burada tanımı, terapi modelleri içerisinde ilişkiyi şimdi ve burada tanımına çekmeyi ifade eder. Kuramlarda şimdi ve burada, grupla psikolojik danışma, psikodinamik terapi, varoluşçu terapi gibi farklı modeller çerçevesinde ele alırız. Biraz daha detaylı ele almamız gerekir. Kuramlarda şimdi ve burada yazısındaki asıl amaç; terapide izlenen kuramsal yaklaşımda ilişkinin şimdi ve buradalığının nasıl çalışıldığını sizlere de anlatmak ve ifade etmektir. Gelin birlikte kuramlarda şimdi ve burada ilkesini nasıl tanımladığımıza bir göz atalım.

Grupla Psikolojik Danışma

Grupla psikolojik danışma çalışmalarında ilişkinin şimdi ve buradalığı grup dinamiğini daha net şekilde ortaya çıkarır. Üyelerin kişilerle olan ilişkisinin o an ortaya çıkması çalışma imkanlarını kolaylaştırır. Vakit açısından kazanç sağlar. Danışanların grup dinamiğinde güçlerini ortaya çıkarmalarında oldukça etkilidir. Grupla psikolojik danışmada çözümün anahtarı bir nevi ilişkinin şimdi ve buradalığında yatar. (Koydemir, 2014) Grupla psikolojik danışmanlık sürecinde  grubun her üyesine  yaşanan duruma ait ne hissettiğini sorarız. İlişki şimdiye taşınır.  Böylece farkındalık süreci grubun yaşantısına aktarılır. İlişkinin şimdi ve buradalığında belirli beceriler vardır.

Kuramlarda şimdi ve burada ilkesini ele almadan önce terapi sürecine bakalım. Bunlar;

İlişkideki bölünmeleri tanımlama,

Yaşantıya dair  farklı bir duyguyu almak için kişiyi parçalara yönlendirmek,

Yaşantıya ve deneyime dair farklılıkları belirlemek,

Kişinin başa çıkma becerilerini geliştirmesine yardımcı olmak. (Greenberg, 1980)

İlişkinin şimdi ve buradalığı, grupla psikolojik danışma sürecinde grup dinamiğini yakalamada önemli bir role sahiptir. Üyelerin şimdide olmak yerine eski yaşantılarla boğuşması grubun dinamiğini ve etkileşimini önemli ölçüde azaltmaktadır. (Voltan Acar, et al., 2006) Şimdi ve burada olmak geçmiş yaşantıları reddetmek anlamına gelmemelidir. Geçmişte yaşanılan şeyler gelecek için kişilerin inşa sürecidir. Geçmişten öğrenilen yaşantılar, bugüne aktarılan ve gelecek için deneyim kazanılan durumlardır. Her geçmiş yaşantı şüphesiz kişilere katkıda bulunur. Şimdi ve burada olmak geçmişte yaşanmış ve bitmemiş işlerle ilgili şu an ne hissettiğimiz, ne düşündüğümüzle ilgili şimdi verdiğimiz cevaplardır. Yaşantıyı şimdiye getirilerek tekrardan yaşarız. (Voltan Acar, et al., 2006)

Gestalt Terapide Şimdi ve Burada – Kuramlarda Şimdi ve Burada

Gestalt Terapi ilişkinin şimdi ve buradalığına çok önem vermektedir. Gestaltterapistleri görüşmelerde danışanları şu ana odaklamayı ve şu anda ne hissettiklerini ortaya çıkarmaya çalışırlar. Perls “ Şimdi dışında hiçbir şey geçerli ve önemli değildir. Geçmiş geride kaldığından ve gelecek henüz gelmediğinden, sadece şu an önemlidir.” demektedir. (Kunter Balcı, 1995)Danışanların farkındalığı şimdiki durumlarıyla başlar. Gestalt Terapi oturumlarında, çocukluk anılarıyla değil şimdiki tecrübeleriyle ilgilenir, farkındalığın şimdi gerçekleşmesi amaçlanır. Bu kişilerin geçmişleriyle bağlantı kuramaması ya da gelecekle ilgili plan yapamamaları şimdiki zamanlarının bozulmasına neden olur. (Yontef, et al., 2010)

Gestalt Terapi Nedir?

Gestalt terapistlerine göre danışanlar yaşamış oldukları olaylardan kurtulamazlar, yaşadıkları olayları reddedemezler. Ne zaman ki yaşadıkları olayları kabullenir ve “kuramlarda şimdi ve burada” tekrar yaşamaya çalışırsa, problemlerle daha kolay başa çıkar. Bu aşamada bitirilmemiş işlerin şimdiye etkisi fark eder. Bitirilmemiş işlerin etkisi ne kadar çok fark edilirse danışanların şimdiki yaşantıları daha fazla anlam kazanır. Bu noktada danışanlara  “ne” ve “nasıl” kalıpları üzerinden sorular yönlendirilir. (Corey, 2008)Şimdiyi yaşamak ve deneyimlemek Gestalt Terapi’de sağlık gelişiminin yapı taşıdır. Bir durumun açıklanması ve deneyimlenmesi için o an yaşanması gerekmez. Hayal edilerek ya da geçmişi hatırlayarak şimdiye getirmek de mümkündür. Bu nedenle Gestalt Terapi’de danışanın yaşantıları ya da gelecek planlarını şimdiye getirilerek konuşuruz. İstenilmeyen yaşantı durumu çalışılırken danışan mevcut duruma etki eden bir çok boyutu keşfeder.

Danışanlar bu durumun davranışlarını etkilediğini fark ettiği zaman farkındalık süreci başlamış olur. Şimdi ve burada ilişkisinde danışan durumu hakkında farkındalığa ulaşır. Böylece kişi yaşamını daha anlamlı yaşar. Ardından kendine dair daha anlamlı seçenekler üretir. (Fogarty, et al., 2016)

Örneğin geçmiş yaşantısında annesiyle problem yaşayan bir danışana öyküsünü şimdi ve buraya taşımasını isteriz. Ardından yaşantısını hayali olarak canlandırması isteriz.  Geçmiş yaşantısında zorluklar yaşayan bireylerin zorluklara karşı baş etme becerileri zayıflamıştır. Bu yüzden çözüm önerisi geliştirmekte zorluk yaşar. Geçmiş yaşantısında zorluklardan o an kurtulan birey, bu  ertelemeyi gündelik yaşantısına da taşır. Bu zorluklar ancak “şimdi ve burada” ile çözümlenir. Perls, şimdi ve buradanın asla geçmişi ya da geleceği reddetmediğini ifade eder. Bu yaşananların ve yaşanacakların şimdiki zamanda incelenmesi demektir. (Murdock, 2014)

Varoluşçu Terapide Kuramlarda Şimdi ve Burada

Varoluşçu Terapide ilişkinin şimdi ve buradalığına oldukça önem verilmektedir. RolloMay’e göre danışan ve psikolojik danışman arasındaki ilişkiden öte bir gerçeklik yoktur (Karaırmak, et al., 2018). Varoluşçu terapistlere göre ilişkinin şimdi ve buradalığı psikolojik danışman ve danışanın ayrı ayrı bireyler olmasından öte “biz” olmalarının en temel dayanağıdır. Bu açıdan diğer yaklaşımlardan farklı olduklarını da savunurlar. Varoluşçu yaklaşımda yaşananlardan ve yaşanacaklardan öte şu an ne yaşanılacağı önemlidir. (Murdock, 2014) Örneğin, varoluşçu terapistler danışanlarının kaygıdan uzaklaşmalarını değil, aksine danışanın şimdi ve burada’da hissettiği gerçekçi ve kuvvetli bir duygu olarak tanımlarlar ve bu duyguda kalarak (Prochaska ve Norcross, 2018) hayatına ve ilişkilerine dair sorgulamaları ve diğer duygularla teması üzerine çalışırlar. (Karaırmak, et al., 2018)

Hemen Seans Al

Danışanın psikolojik danışma odasında ya da online terapide , o esnadaki yaşantısına derinlemesine odaklanması dış dünyadaki yaşantılarını şimdi ve burada prensibine göre deneyebilmesinin bir alıştırmasıdır (Yalom ve Bugental, 1997) Danışan anda olmayı seçerek deneyimlerini fiziksel, bilişsel, duygusal ve tinsel boyutlarda daha gerçekçi olarak algılamaya çalışır. (Karaırmak, et al., 2018)

Psikodinamik Kuramlarda Şimdi ve Burada

Psikanalist kuramcılar Melenie Klein ve Wilfred Bion’un sıkı takipçisi olan psikanalist Betty Joseph (Anderson, 2018) çalışmalarında ilişkinin şimdi ve buradalığına önem vermiştir. Joseph, öldüğü yıl (2013) yayınlanan Benim Perspektifim isimli makalesinde psikoterapi ilişkisinde danışanın seans içinde yaptıkları ve söyledikleri hakkındaki yorumların geçmişi hakkındaki konuşmalarından daha önemli olduğunu belirtmiş. Joseph’e göre burada; hastanın dış gerçekliğini ve günlük yaşamını dışarıda bırakmadan oda içinde analist ve hasta arasında olanlar, şimdi ise o anın farkında olmaktır. Burada ve şimdi olarak kastedilen ne yalnızca geçmiş ne de gelecektir;  analiz esnasında hastanın her zaman değişen durumudur. Bu makalede Betty Joseph öncelikli olarak şimdi de çalışmanın hastayı daha güvende tutacağını belirtmiş. Şimdi ve burada çalışarak hem hasta hem de analist o anda neler olup bittiğini gözlemleyebilirler, örneğin kaygı azalıyor mu artıyor mu, savunmalar nasıl harekete geçiyor ya da azalıyor.  Böylece, teorik açıklamalar yerine analist ve hasta birlikte değişimi tecrübe ederler (Joseph, 2017).

Tartışma ve Araştırma Sonuçları

Bilim insanları grup psikoterapisinde “orada ve sonra” (there and then) ile “şimdi ve burada” (now and here) yorumlarının etkililiğini karşılaştırılan bir araştırmaya yapmıştır. İki yaklaşım arasında sayısal bir üstünlük yoktur. Ancak danışan deneyimlerine dayanarak iki yaklaşımın birlikte kullanılmasının diğerlerine göre daha etkilidir. (Jackson, 1974)

Şimdi ve burada yaklaşımının etkililiğini araştıran bir başka araştırma da Slavin Roberta yapmıştır. Araştırma grup ahengini sağlamada orada ve sonra’nın mı yoksa şimdi ve burada’nın mı daha etkili olduğunu araştırmışlar. Araştırma bulgularına göre grubun şimdi ve burada açılmaları grup ahengini sağlamada kayda değer bir etki göstermiş (L.Slavin, 1993)

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir