TerapiTerapi Yaklaşımları

Öyküsel Terapi Nedir

Öyküsel Terapi postmodernist anlayışa dayanır. Bu yüzden geleneksel terapi yöntemlerinden ayrılır. Danışanların terapiye getirdiği hikayeler üzerinden insan deneyimlerini anlamaya çalışır. Bu yüzden öyküsel terapi yöntemi bireylerin ve ailelerin ulaşması gereken geleneksel prensipleri kenara bırakır. Danışanlarla yapılan çalışmalar bu yüzden bir özgürleşme sürecidir.

Terapi sürecinde sorunların nedenlerinden ziyade anlamları ve istisnai durumları üzerinde durur. 1980’li yılların sonunda Aile Terapisi alanında önemli gelişmeler ortaya çıktı. Bu değişimler ise Öyküsel Terapi sürecini oluşturdu.

Buradaki temel esaslar danışanların sorunları ve zayıflıklarının terapinin odağından çıkmış olmasıdır. Danışanların güçlü yanları ve sorun çözme becerileri asıl kaynak olarak görülmeye başlandı. Diğer yandan ise danışan ve terapistin eşit ilişki kuran birer yol arkadaşı olduğu fikri hakim oldu.
1. Öyküsel Terapi Nasıl Ortaya Çıktı
2. Kuramsal Temeli
3. Öyküsel Terapi Varsayımları
4. İnsan Sorunları
5. Terapistin Konumu ve Terapi Süreci
6. Öyküsel Terapi Süreci
7. Öyküsel Terapi ve Kullanılan Teknikler

Öyküsel Terapi Nasıl Ortaya Çıktı ?

Bir diğer önemli konu ise savunma mekanizmaları, dürtü gibi temel kavramların kenara bırakılmasıdır. Tabii ki bu tanımlar terapi ve tanı sürecinde oldukça önemli konulardır. Ancak Öyküsel Terapi aile üyelerinin bu olaylara yüklediği anlamlara odaklanır. Bunun devamında ise danışanların kendilerine yönelik benlik öyküleri ön plana alındı.

Son yıllarda ülkemizde çeşitli yayınlarla Öyküsel Terapi süreci ele alınmaya başlandı. Terapi modellerinin insan yaşamına olan etkileri araştırmalarla ortaya konur. Bu tür kapsamlı araştırmaların Öyküsel Terapi için yapılmaması dikkat çekiyor. Özellikle son yıllarda hangi durumlarda bu terapi modeline ihtiyaç duyulacağına dair araştırmalar artıyor. Bu çalışmamızda da temel varsayımlar, terapi süreci ve kuramsal temellere göz atacağız.

Öyküsel Terapi ve Kuramsal Temeli

Michael White ve David Epston 1980’li yıllarda çalışmalar yapmaya başladı. Bu yaklaşımın temelinde Michael Foucault, Erving Goffman ve Gregory Bateson gibi düşünürlerin fikirleri etkilidir. Özellikle Foucault’nun bilgi ve iktidar süreçleri arasında kurduğu bağlantı kuramı temelden etkilemiştir. Psikoloji biliminin altında yatan politik, ideolojik varsayımlar analiz edilmiştir.

Bu varsayımları terapinin merkezine almanın çözüm için önemli olduğunu ifade etmiştir. Çünkü kelimeler yaşama direkt olarak etki eder. Bizlerin bu kelimeleri nasıl kullandığı bu yüzden önemli bir konudur. Kullanılan her kelime bizim hayatımıza olumlu ya da olumlu şekilde etki eder. Bu yüzden dilin değişimi yaşamın da değişimidir.

Foucalult insanların sahip oldukları hikayede egemen ideolojilerine etkili olduğunu söyler. Bu yüzden temel varsayımlar ve kalıplar kişinin asıl nedeni görmesini engeller. Danışanın biricik ve özel olması temel esastır. Bu yüzden yaşanan olayların toplumsal nedenlerinden ziyade bireysel ve toplumsal ilişkilerine bakmıştır.

Öyküsel Terapi Varsayımları

Benlik bağımsız bir yapı olarak değil ilişki bağlamı içinde ele alınır. İnsanları ve yaşadıkları sorunları anlama sürecinde bu yüzden bireyciliği tercih etmez. Biraz önce bahsettiğimiz gibi ilişkiler arası varsayımlar temel özelliktir. Diğer yandan varsayımları şu şekilde sıralayabiliriz;

  • Sorun sadece sorundur. (Bir pipo bazen sadece bir pipodur). Bu yüzden kişileri sorun olarak görmeyiz.
  • Sorunlar her zaman ortaya çıkmaz. Bu yüzden her an dikkatimizi çekmez.
  • Yaşam deneyimlerimize yönelik bakış açımızı zaman etkiler. Bu yüzden bazen değişir.
  • Sorunlar kültürel bağlamlarla inşa edilir. Kültür direkt olarak etki eder.
  • Tek bir doğru yoktur Çoklu doğrular vardır. Önemli olan bunları nasıl bulacağımızıdır.
  • İnsanlar kendi yaşamını daha iyi bilir. Kendisini daha iyi tanır. Bu yüzden kendilerine yardım edecek yeteneklere sahiptir.
  • Psikolog ya da psikolojik danışman kendisini uzman ya da otorite olarak görmez.
  • Terapötik ilişki online terapi sürecinde değişimi sağlayan temel kaynaktır.

Öyküsel Terapi ve İnsan Sorunları

Danışanların hikayeleri yaşam temalarını merkeze alır. Bu yüzden insanlar bu temalara verdikleri tepkilere odaklanır. Buna göre, insan ve sorunları söz konusu olduğunda evrensel doğrulardan söz edemeyiz.

Ek olarak ilkeleri ve söylemleri de bir kenara bırakmamız gerekir. Bir otoriteyi temsil ettiği için hastalık-sağlık ya da normal-anormal tanımlarını reddeder. Bunun yerine var olan problemler yetersiz ve kısıtlayıcı hikayeler olarak görür.

Bu yüzden Öyküsel Terapi var olan toplumsal algılardan ziyade danışan algısını merkeze alır. Çünkü toplum tarafından dayatılan hikayeler danışanların yaşam kontrolünü kaybetmesine neden olur. Ortaya çıkan hikaye sadece kişi için değil ailesi için de önemlidir. Çünkü aileler hikayeler sayesinde hayatlarını yönlendirir. Bu yüzden bazı aile terapisi modellerine karşı çıkar.

Terapistin Konumu ve Terapi Süreci

Öyküsel terapi, terapistin otorite rolünü reddeder. Bu diğer pek çok terapi yaklaşımında da böyledir. Bazı modeller terapistin öğretici rolü olduğu savunur. Ancak Öyküsel Terapi yaklaşımında psikolog ya da psikolojik danışman eşit bir konumda yer alır. Bu yüzden terapist merkezde olmayan ama etkili bir role soyunur. En önemli kısım ise sorulan sorulardır.

Hemen Seans Al

Terapist sorduğu sorularla konuşmanın nasıl devam edeceğini etkiler. Bu yüzden ölçülebilen tanı kriteri terapi sürecinde kullanılmaz. Kişiyi terapiye getiren en önemli sebep danışanda saklıdır. Bu yüzden danışanı terapiye getiren asıl sebebe odaklanmamız gerekir.

Sorunların kaynaklarından ziyade aileyi ve kişiyi nasıl etkilediği ele alınır. Bu yüzden sorunlar bir an önce ele alınmalı ve çözüme adım atılmalıdır. Terapist;

  • İş birlikçi bir tutum sergiler.
  • Danışanların kendilerini sorunlardan ayırmalarına yardım eder.
  • Sorunların ortaya çıkmadığı anlara odaklanır. Böylece danışan kendisine güven duyar.
  • İstisnai durumlar ile güçlü yanlar ortaya çıkar. Böylece öykü baştan yazılıır.
  • Danışanın sosyal yaşantısındaki önemli kişiler öz anlatıya dahil edilir.
  • Daha önce bu tür duruma maruz kalmış kişilerin bilgilerinden yararlanır.

Öyküsel Terapi Süreci

Bu noktada üç temel esas ortaya çıkar. Bunları şu şekilde ele alırız.

  1. Baskın kültürel hikayeleri çözümler. Böylece problem dışsallaşır.
  2. Ardından ise hikaye yeniden yazılır.

İlk aşamada danışanlar sosyal yapıdaki ve ilişkilerdeki güç temelleri ele alınır. Buradaki baskın hikayeleri konuşur. Ardından ise bu hikayenin kişiyi nasıl etkilediği üzerine düşünme süreci başlar.

Sonraki aşamada ise sorun sorundur, kişisel sorun değildir anlayışını ortaya koyarız.

Böylece problemin dışsal kaynaklı olduğu kabul edilir. Ardından ise sorun ile danışan birbirinden ayrılır.

Son aşamada ise hikaye yeniden yazılır. Böylece danışan kendisine vermesi gereken değeri vermeye başlar.

Bu süreçte danışanın özdeğerine zarar veren yollar bulunur.

Son olarak ise istinai durumlar ortaya çıkar. Ardından ise tekniklerle hedefe ulaşırız.

Öyküsel Terapi ve Kullanılan Teknikler

Öyküsel Terapide farklı farklı teknikler kullanırız. Bunları başlık olarak ele alacak olursak;

  • Soruları Kullanma
  • Problemin Dışsallaştırılması
  • Kimin Sorumlu Olduğu Konusunda Farkındalık Kazanma
  • Mektupları Kullanma
  • Kutlamalar ve Sertifika
  • Hikayeyi Baştan Yazma

Bahsetmiş olduğumuz Öyküsel Terapi Tekniklerini sonraki yazımızda daha detaylı ele alacağız. Konuyla ilgili online terapi almak için sitemizde bulunan online psikolog ve psikolojik danışmanlardan seans alabilirsiniz.

Sağlıklı günler!

Psikolojik Danışmanlık Nedir yazımıza da mutlaka göz atın.

Kaynak

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir