Anksiyete - Kaygı

Suçluluk Duygusu

Suçluluk duygusu utanç kavramı ile birlikte ele alınır. Suçluluk duygusu ve utanç kişinin bireysel değerlendirmeleri sonucunda ortaya çıkar. Bu yüzden benlik farkındalığına dayalı olarak kişiyi rahatsız eder. Toplumsal algılar ve kabul edilebilirlik açısından davranışlar üzerine de direkt etki eder. Bu tür duygular gelişimsel açıdan üçüncü yaşın sonunda ortaya çıkar. Diğer temel hislerden ayrılmasına neden bazı özellikleri de vardır. Bunlar, belirli bir yüz ifadesine sahip olunmaması, bilişsel olarak karmaşık bir yapıya sahip olmaları ve belli sosyal amaçların kazanımı doğrultusunda kullanılmasıdır. Kişinin suçluluk duygusu ile baş etmesi bu yüzden oldukça zor olur. Bilişsel süreçler devreye girdiğinde bilişsel şemayı da değiştirmek gerekir.

1. Suçluluk Duygusu Nedir
2. Suçluluk Duygusu Belirtileri Nelerdir
3. Suçluluk Türleri Nedir
4. Suçluluk Nasıl Ortadan Kalkar
5. Suçluluk Duygusu Nasıl Ortaya Çıkar
6. Suçluluk Duygusuyla Baş Etme
7. Suçluluk Duygusunu Nasıl Yenerim

İçindekiler

Suçluluk Duygusu Nedir

Suçluluk duygusu nedir sorusuna daha detaylı yanıt vermemiz gerek. Temelde içsel değerlendirme ile ortaya çıkar. Yani kişi kendisine yönelik bir eleştiri yapar. Suçluluk duygusu ve utanç bu noktada birbirinden ayrılır. Utanç toplum yargılarıyla ortaya çıkar. Ancak kişi kendisine yönelik şiddetli eleştiriler yapmaya başlarsa bu duygu giderek daha fazla acı verir. Bir yerden sonra kişi suçluluk duygusu üzerine söz sahibi olur. Kontrol etme becerisi arttıkça bu duygu ortadan kalkar. Ancak burada kontrol süreci de önemlidir. Eğer ki kendinize yönelik eleştirileriniz artmışsa ve bu durum hayatınızı etkiliyorsa mutlaka online terapi desteği alın.

Suçluluk duygusunun empati ile ilişkisi de vardır. Böylece kişi bazı durumlarda olaya uygun davranışı seçer. Yapılan uygun davranış ise kişinin sorumluluk almasına yardımcı olur. Böylece kişi kendisini karşı tarafın yerine koyar ve daha detaylı düşünür. Bu durum ise empatik becerisini artırır.

Suçluluk Duygusu Belirtileri Nelerdir

Suçluluk duygusu belirtilerini farklı başlıklar halinde ele alırız. Bunlar;

  • Kişinin kendisini yargılaması
  • Yoğun olarak kendisini eleştirmesi
  • Kendisine yönelik bakış açısının değişmesi
  • Mutsuzluk
  • Uykusuzluk
  • İştah kaybı
  • Suçlu hissedilen kişiyle yüzleşmeme ya da kaçma
  • Enerjide azalma
  • Kendisini savunmak istememe ya da güçsüz hissetme
  • Yalnızlık
  • Öfke ya da korku
  • Tetiklenen bedensel belirtiler ( göğüs ağrısı ya da baş ağrısı)
  • Kişisel başarısızlıklarda artış
  • Depresif hissetme

Bu tür suçluluk duygusu belirtileri kişinin temelde kendisine yönelik yaptığı yargılamalardan doğar. Kişi toplumsal ya da bireysel olarak kendisine karşı olan eleştirinin önüne geçemez. Bu duygular bir yerden sonra daha da ağır gelir. Suçluluk duygusu geçmişi değiştirmez. Bu nedenle gelecekle ilgili üzüntülerini de yok etmez. Kişinin çevreyle uyumunun daha fazla bozulmasına neden olur.

Suçluluk Türleri Nelerdir

Suçluluk türleri üzerine yapılan çalışmalarda bu tanım farklı farklı başlıklarda ele alınmıştır. Kugler ve Jones bu konuda iki başlık ifade etmiştir. Genel suçluluk duygusu ile duruma bağlı yaşanan geçici suçluluk duygusu tanımlarını ele almıştır. Zahn-Waxler ve arkadaşlarının yapmış olduğu çalışmada ise yapıcı ve yıkıcı olmak üzere iki suçluluk türü ifade edilmiştir. Yapıcı suçluluk kısmında kişi yapmış olduğu hatayı telafi etmeye çalışır. Böylece daha çok yardım etmeyi hedefler. Dikkatli davranmaya özen gösterir. Yıkıcı durumda ise kişi her türlü problemden kendisini sorumlu tutar. Kendisini her fırsatta yoğun olarak eleştirir.

Kişi ortaya çıkan hislerinden dolayı kendisini dolaylı olarak cezalandırır. Bu ceza psikolojik ve fizyolojik acı olarak ortaya çıkar. Böylece kişi yoğun olarak hissettiği suçluluk duygusuyla baş etmekte zorlanır. Bu tür durumlarda var olan duygunun ortadan kalkması için bağışlanma ya da bağışlama gerekir.

Suçluluk Nasıl Ortadan Kalkar

Suçluluk nasıl ortadan kalkar sorusuna da yanı vermemiz gerek. Öncelikle daha önceden de ifade ettiğimiz gibi bunun ortadan kalkmasının iki yolu vardır. Kişinin suçlu olmadığına dair kendisini bağışlaması gerekir. Burada bilişsel süreçler devreye girer. Eğer ki var olan duyguya yönelik kişi kendisini hatalı görürse bağışlanma durumu gecikir. Bağışlanmanın geç kalması kişide psikolojik ve fizyolojik durumlara sebep olur. Uykusuzluk, baş ağrısı, göğüs ağrısı, iştahsızlık ve uykusuzluk en belirgin nedenleridir. Diğer yandan kaygı, öfke, depresif belirtiler gibi psikolojik etkenler de ortaya çıkar. Eğer ki kişi bağışlama ya da bağışlanma evresine girerse suçluluk durumu ortadan kalkar.

Her duygu belli ölçüler içerisinde normal kabul edilir. Bu yüzden belli seviyede suçluluk durumuyla baş edilir. Ancak yoğun bir hal alması kişide nevrotik belirtiler ortaya çıkmasına neden olur. Devamlılık söz konusuysa nevrotik suçluluk duygusu ortaya çıkar. Bu durum kaygıya ve öz saygının kaybedilmesine neden olur. Mantıklı düşünceler eşliğinde kişinin kendisine yönelik bakış açısının değiştirilmesi gerekir.

Suçluluk Duygusu Nasıl Ortaya Çıkar

Suçluluk duygusu nasıl ortaya çıkar sorusuna vereceğimiz yanıtlar şu şekilde;

  • Kalıtımsal nedenler
  • Yapısal durumlar
  • Ekonomik durumlar
  • Toplumsal faktörler
  • Çocukluk dönemi cinsel gelişim sürecinde var olan aksaklıklar
  • Süperego gelişiminde ortaya çıkan problemler
  • Aşağılık duygusu
  • Maddi ve manevi zorluklar
  • Yalnızlık ya da çaresizlik
  • Aile içi şiddet
  • Uyum bozuklukları gibi durumlar neden olur.

Bu tür durumlarla baş edemeyen kişi kendisine yönelik eleştiri düzeyini artırır. İlerleyen zamanlarda ise kişi sorumluluklarını yerine getirmemeye başlar. Diğer insanlarla var olan sınırları ihlal eder. İçinde bulunduğu durumlara yönelik hata yapmaktan korkar. Diğer yandan başkalarına zarar verme gibi durumlar da ortaya çıkar.

Hemen Seans Al

Suçluluk Duygusu ile Baş Etme

Suçluluk duygusu ile baş etme sürecindeki en temel konu destek almaktır. Eğer ki çevrenizde var olan bir duruma yönelik bir kaygı hissediyorsanız mutlaka destek alın. Terapi sürecinde var olan bireysel suçlamalarınızla nasıl baş edebileceğinizi konuşursunuz. Sizi üzen ve duygu durumunuzu değiştiren bilişsel süreçlere dair farkındalık kazanırsınız.

Suçluluk duygusu, kendimize dair bakış açımızdaki farklılıklarla ortaya çıkar. Oysaki o durumu o hale getiren pek çok farklı etmen söz konusudur. Çözüm sizinle mi gerçekleşecekti? Arada pek çok farklı değişken söz konusudur. Diyelim ki bir trafik kazası yaptınız, keşke o saatte arabayla dışarı çıkmasaydım demek aslında bir çözüm değildir. Tabii ki kaza yapacağınızı bilseydiniz o saatte dışarı çıkmazdınız. Bu düşüncenin gerçekçi olmadığını bilmenize rağmen bu tür mantıksız düşüncelerden kurtulmakta zorlanırsınız. Online psikolog ya da psikolojik danışman desteği almak bu konuda kendinize yönelik bakış açınızı görmenize yardım eder.

Suçluluk Duygusunun Sonuçları

Olaylara yönelik bakış açımız zaman içerisinde yaşamımızın değişmesine neden olur. Çevremize karşı daha hassas oluruz. Bazı yerlerde haklı olsak bile ses etmemeye başlarız. Bu yüzden elimizden geldiğince fedakar davranmaya çalışırız. Çünkü kendimizi o kadar suçlu hissederiz ki, bu suçluluktan sadece fedakarlık yaparak kurtulacağımızı düşünürüz. Bu yüzden kendimizi var olan her şeye karşı sorumlu hissetmeye başlarız. Unutmayın, herkese yetişmeye ve yetmeye çalışırsanız hiçbir şeye yetişemezsiniz.

Karşılaştığımız çevreye karşı var olan vicdani sorumluluklarımız da artar. Ancak bu durum kendimizi daha fazla üzmekten başka bir sonuç vermez. Hatta bu durumu fark eden kimi insanlar sizden faydalanmaya çalışır. Bu yüzden aldığınız kararlara yönelik emin olmanız gerekir. Bu tür durumlar sizin daha hassas bir yapı geliştirmenize sebep olur. Bir diğer önemli konu ise kişinin kendisini çevreden izole etmesidir. Bu tür durumlar kişinin çok az hareket etmesine neden olur. Çevrede karşılaştığı herkes bu suçluluk duygusunun artmasına neden olur.

Suçluluk Duygusunu Nasıl Yenerim

Suçluluk duygusunu nasıl yenirim sorusuna bir reçete misali cevap vermek oldukça zor. Ancak neler yapabileceğimize dair bir liste yapabiliriz. Buradaki en temel konu daha önceden de bahsettiğimiz gibi var olan probleme yönelik sorumluluk hissetmektir. İçinde bulunduğunuz durumu gözden geçirerek sürece başlayabilirsiniz.

Elimde suçlu hissettirecek neler var

Suçluluk duygusu içinde bulunduğunuz duruma bazen kör kalmanıza neden olur. Elinizde sürece dair var olan somut şeylerin listesini yapın. Böylece ortaya koyduğunuz her somut suçluluk belirtisinde süreci daha net görmeye başlayacaksınız. Hayatta yapılan eylemler bir şekilde değişimi de peşinde getirir. Problemlere yönelik baş etme beceriniz artar. Kriz odaklı problem çözmeye başlarsınız. Ancak bunları fark etmek uzun bir süre alır. Bu yüzden kendinizi suçlu hissetmenize dair elinizde var olan şeyleri gözden geçirin.

Suçluluk duygusu sizin gün içerisinde yaşamınızı olumsuz etkiler. Uyku düzeniniz bozulur, çevreyle iletişim kurmazsınız. Bu yüzden davranışlarınız da değişir. Bu nedenle ilk olarak suçluluk duygusunu görüp kabul etmemiz gerek. Kabul etmeye başladıktan sonra süreç bizim için daha olumlu devam eder.

Durumu Kabul Edin

Eğer ki var olan duruma yönelik bir hata söz konusuysa bunu kabul etmeniz gerekir. Diğer türlü süreç sizin için çok daha acı verici devam eder. Sürekli olarak bu düşünceyle yaşamak sizi oldukça yaralar. Eğer ki telafi edebileceğiniz bir durum varsa olayın üstünden süre geçmesini bekleyin. Serinleme süresi sona erdikten sonra duruma yönelik suçluluk hissettiğiniz kişiyle durumu görüşün. Size karşı suçlayıcı dili devam ediyorsa araya mesafe koymayı da düşünebilirsiniz. Ancak buradaki temel husus uygun zamanda harekete geçmektir. Eğer ki zamanı düzgün planlamazsanız sonuç sizin için hüsran olur.

Tecrübe Edinin

Her kriz durumu sizin için bir öğreti niteliği taşır. Durumlara yönelik ortaya çıkan suçluluk duygusu da bunu fark etmenize yardım eder. Buradaki temel konu kötü hissetmek değildir. Sizin yaşamış olduğunuz durumdan bir çıkar elde etmeniz gerekir. Bu yüzden ortaya çıkan sonuçları düzgün analiz etmeye ve değerlendirmeye çalışın. Sizi bu duyguya götüren süreç nasıl ortaya çıktı? Tekrardan değerlendirin. Süreç içerisinde kendinizi hatalı gördüğünüz adımları tekrardan değerlendirin.

Hata Yapmaya Hakkınız Var

Hayata sıfır hatayla devam edemeyiz. Bu yüzden hepimizin hata yapmaya hakkı var. Bu konuda kendinize karşı şefkatli ve anlayışlı olun. Siz ortaya çıkan durumu bilerek ve isteyerek gerçekleştirmediniz. Eğer ki değiştirebilecek imkanınız olsa çoktan değiştirmeyi istersiniz. Bu yüzden çevreden gelen suçlayıcı tavırlara mesafeli olmanız gerekir. Bu tür tepkilerle baş etmek başlangıçta oldukça zor olur. Ancak zaman içerisinde kendi güçlü yanınızı bulabilirsiniz. Unutmayın, hata yapmak herkesin hakkı.

Eğer ki kendinize yönelik yoğun bir suçluluk duygusu yaşıyorsanız mutlaka online terapi desteği alın.

 

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir