Aile ve Evlilik

Sistemik Aile Terapisi Nedir?

Sistemik aile terapisi, yapısal aile terapisi ve stratejik aile terapisi aile terapilerinin temelleri olarak ifade eder. Genel sistemleri ele alacak olursak; aile ortak bir geçmişse sahip olan, duygusal bağı ve ortak amaçları olan, en az iki bireyden oluşan bir sistem olarak ifade eder. Bu yüzden ait hissetmek güveni de arttırır. Aile bu noktada kişilerin farklı yeteneklerini ortaya koyduğu, ilişkileri kolaylaştıran, arabulucu role soyunan, koruyucu bir sistemdir. Aile kendi içerisinde alt sistemlerden oluşur. Bu alt sistemler bütünleşerek ailenin bütünlüğünü temsil eder. Sistemik aile terapisi temelde aile ilişkisindeki döngüleri ele alarak bireyin bu döngü sürecindeki rolünü tartışır. Bu yüzden sistemik aile terapisi geleneksel terapi yöntemlerinden sonra ortaya çıkmış olan temel bir yaklaşımdır. Konuyu daha detaylı ele almak gerekirse;

Sistemik çift terapisi üzerine aile terapisi desteği almak isterseniz Dr. Psikolojik Danışman Serdar KÖRÜK ile online terapi seanslarına başlayabilirsiniz.

İçindekiler
1. Sistem Ne Demektir
2. Sistemik Aile Terapisi Tarihi
3. Ailenin Özellikleri Nelerdir
4. Sistemik Aile Terapisi Kuramı
5. Sistemik Aile Terapisi Alt Sistemler
6. Sınırlar
7. Sistemik Aile Terapisi Kuralları
8. Sistemik Aile Terapisi Teknikleri
9. Sistemik Aile Danışmanlığı

Sistem Ne Demektir?

Sistemik Aile Terapisi aileyi yaşayan açık bir sistem olarak ele alır. Çünkü doğanın var olanı yok etme gücüne karşı bireylerin aile olarak daha net bir şekilde karşı koyacaklarını, mücadele edebileceklerini belirtir. Sistem bu süre zarfında kaynaklarını doğru olarak kullanarak kendisini diğerlerine karşı örgütler. Eğer ki sistem kendisini etkin olarak değiştirirse, değişimi gerçekleştirirse, yapıyı sağlamlaştırırsa karşısına çıkan engellerle daha kolay mücadele eder.

Sistemik Aile Terapisi teknik odaklı ve kısa sürelidir. Bu terapi modeli diğer terapi modelleri arasında en eski modeldir. Bu yüzden her problem için farklı bir strateji geliştirilmemiz gerekir. Bu süreç uygun şekilde takip edildiğinde ise danışanın kendisine yetecek seviyeye gelir. Yapılan her değişim danışana iyi geldiği taktirde iç görü gelişir.

Sistemik Aile Terapisi Tarihi

Sistemi Aile Terapisi uzun ve seçkin bir geçmişe sahiptir. Jay Haley bu terapi modelini stratejik terapi modeli olarak ifade eder. Ericson hipnoz alanında kendisini geliştiren bir terapisttir. Sistemik Aile Terapisine önemli katkı sunan Erikson, diğer derneklerin de gelişimini desteklemiştir. Özellikle yaratıcı ve çözüm odaklı sistemlerine ilgi duyan biriydi. Terapi sürecinde özellikle danışanların ifadelerinin ayrıntılarına odaklanırdı. Örneğin, Erikson danışanların geçmiş yaşantılarına ve alışkanlıklarına özellikle eğilirdi. Diğer yandan danışanın bireysel baş etme becerilerine özel bir önem verirdi. Bu süre zarfında değişimi sağlamak amacıyla sık sık metaforları kullanırdı. Ayrıca hikayeleri de değişim için önemli bir koz olarak ifade ederdi. Böylece danışan kendisini daha kolay fark ederdi.

Erikson temel kuralları şöyle ifade eder;

  • Pozitif olanı kabul etmek ve vurgulamak
  • Bütün semptomlar ve uyumsuz davranışlar aslında yararlı ip uçlarıdır.
  • Dolaylı ve muğlak yönerge kullanmak danışanın kendi yolunu bulmasına yardım eder.
  • Rutin davranışlara yönlendirmek ve cesaretlendirmek güç sağlar.
  • Böylece direnç değişim aracılığıyla ortaya çıkar.

Ailenin Özellikleri Nelerdir?

Aile sistemi aile üyelerinin sistemdeki rol ve görevleri üzerine ortaya çıkar. Burada alt sistemler, sınırlar, hiyerarşiler, kurallar ve koalisyonlar mevcuttur. Alt sistemler aile içerisinde sürekli vardır. Anne-çocuk, karı-koca ya da baba-çocuk arasında bu sistemleri görürüz. Diğer yandan koalisyonlar aile içinde grupları ifade eder. Eğer ki koalisyonlar aile içi dengeleri değiştiriyorsa ve sonuç olumsuz oluyorsa bu sistemlerin düzenlenmesi gerekir. Böylece aile içerisinde kendisini yalnız hisseden kişiler de aile sistemine dahil edilir. Örneğin aile içinde anne , baba ve bir çocuk bir koalisyon kurduysa diğer aile üyesi dışlanır. Burada sistem dengesini kaybeder. Bu tür durumlarda dışlanan çocuğu da sisteme dahil etmek gerekir. Bu süreç içerisinde aile içinde bazı boyutlara odaklanmamız gerekir.

Sistemik Aile Terapisi Kuramı

Kuramın alt boyutlarını ele alacak olursak eğer danışanın çözümlerine odaklanmamız gerekir.

Aile Kuralları : Her aile kendisini yönetmek için kural belirler. Bu kurallar bazen açık bazen ise kapalıdır. Yalnızca sana söz hakkı verildiğinde konuşmalısın bir kapalı kural olabilir. Diğer yandan yemek saatinde herkes yemek masasında olmalı da bir aile kuralıdır.

Aile Dengesi : Aileler genelde aynı yaşam örüntülerini takip eder. Bu yüzden denge sürekli aynı kalır. Örneğin ailede eleştiri yapılmıyorsa aileye yönelik bir eleştiri dengeyi bozar. Aynı saatlerde uyumak ve kalkmak bir dengeyi ifade eder. Ancak bu denge bir üye tarafından bozulursa ailenin ana dengesi de bozulur.

Stratejik Aile Terapisi Kuramı

Değiş Tokuş Sistemi : Aile sistemleri bazı durumlarda doğal tepki verir. Bana kızarsan ben de sana kızarım bir değiş tokuş sistemidir. Bir nevi karşı tarafı cezalandırmak ya ders vermektir. Bu tür durumlarda aile sistemlerinin buna dikkat etmesi gerekir. Bir güç ya da mücadeleye dönen değiş tokuş sistemi aileye zarar verir.

Kişisel Vurgu : Bu tür durumlarda kişiler etkileşim halindedir. Bu etkileşimde kişi kendi söylediklerini fark eder. Ancak söylediği sözlere sebep olan durumun karşı tarafın davranışından kaynaklandığına inanır. Bana bunu söylediğin için sana hakaret ettim gibi.

Hemen Seans Al

Döngüsel Nedensellik : Bir olayın diğerine sebep olması olarak bilinse de böyle değildir. Olaylar aslında birbirinin hem nedeni hem de sonucudur. Örneğin bir tokat ya da öpücük farklı farklı şeylere neden olur.

Sistemik Aile Terapisi Alt Sistemler

Aile alt sistemleri aile içerisindeki bireylerin yaş, cinsiyet, ilgi, değer, yetenek gibi ortak özellikler çerçevesinde değişmiş ve gelişmiş olan küçük birimlerdir. Burada ebeveyn alt sistemi, kardeş alt sistemi, karı koca alt sistemi gibi sistemler yer alır. Her bir alt sistemin kendi içerisinde bir dengesi vardır. Bu alt sistemler arasındaki sağlıklı iletişimin ailenin gelişmesine ve ilerlemesine ihtiyacı vardır. Yani evde eşinizle bir tartışmada çocuğunuzla olan alt sistemden bir destek bekliyorsanız hata etmiş olursunuz. Burada var olan problemi karı koca alt sistemleri içerisinde çözmeniz gerekmektedir. Çocuğunuza bu konuda sorumluluk yüklerseniz bu çocuğa da farklı bir görev verdiğiniz anlamına gelir.

Sınırlar

Sistemik aile terapisi için önemli bir diğer konu ise sınırlardır. Aile üyelerinde ilişkileri arasındaki geçişlerde üst sistemlerle ilişkilerin belli olması gerekir. Alt sistemlerin birbirilerinin işine müdahale edilmesi konusunda sınırların belli olmasıdır. Diğer sistemin neye ne kadar müdahale edebileceği, nasıl bir ilişki içerisinde olunacağı kavramları sınırları tanımlar. Kesin sınırlar özerkliği ve ait olmayı geliştirir, temelde sağlıklı bir sistemin ortaya çıkmasına yardımcı olur. Gevşek sınırlar ise , ilişkilerin iç içe geçtiği sınırlardır. İlişkiler iç içe geçerse eğer ilişkilerde bir denge sağlanamaz, sistem kontrol edilemez. Böylece sistem kendi kendini imha eder. Katı sınırlar ise aile arasındaki bilginin en alt seviyeye indiği sistemdir. Aile içerisinde duygular ifade edilmezse, mesafeli bir ilişki ortaya çıkar. Özerklik durumu burada da mevcuttur ancak iletişim kısıtlı olduğu için problemler ortaya çıkar.

Sistemik Aile Terapisi Kuralları

Aile içerisinde belli başlı kuralların olması sistemin de dengesini oluşturur. Sistemik aile terapisi kurallara önem verir. Nerde nasıl davranılacağına dair kurallar koyar. Böylece kişilerin hangi durumlarda nasıl davranışları ortaya koyacağı da sözlü olarak belirlenmiş olur. Ortak aile amaçları aslında sistemi sağlıklı hale getiren hedeflerdir. Örneğin aile içerisinde ebeveynler kendi sözlerinin geçerli olmasını isterse ortak bir aile amacı oluşmaz. Böylece kurallarda da bir bütünlük sağlanmaz. Bu durum ise aile sistemleri arasındaki adaletsizliği ve çatışmayı arttır.

Şöyle düşünelim; çocuğunuza dair kural belirlerken anne ve baba olarak farklı bir tutum içerisinde olsanız, çocuğunuz bu durumu fark etse ve bu durumları kendi çıkarı için kullansa nasıl bir aile ilişkisi ortaya çıkar? Evet, temelde her konuda ortak bir fikir ve yorumda birleşmeniz tabii ki mümkün değil. Bazı durumlarda çatışma yaşanması ilişkiye dair duyguların daha net algılanmasına yardımcı olur, hatta bu durumlar ilişkinin kalitesini de artırır. Diyelim ki çocuğunuz saat 12’de yatmak istiyor, oysa yatma saati normal şartlarda 10’u geçmiyor. Bu durumda baba olarak çocuğun 10’da uyumasını söylediğinizde annenin “gel 12’de yat bugün bir şey olmaz” demesi aile içerisindeki kuralların da değiştirildiğini ifade eder. Çocuğunuz bu durumu diğer zamanlarda farklı farklı şekillerde kullanabilir.

Sistemik Aile Terapisi Teknikleri

Sistemik Aile Terapisi Teknikleri farklı başlıklar altında ele alınır. Bu yüzden bu başlıkları tek tek ele almakta fayda var. İlk olarak yeniden çerçeveleme (reframing) tekniğini ele alalım. Bu teknik aile üyelerinin olaylara dair bakış açısını değiştirmesini ifade eder. Böylece olaylara karşı verilen tepkiler yeniden düzenlenir. Ailenin davranışına yönelik farklı bir yorum getiririz. Böylece aile farklı bir davranışı fark eder. Diğer yandan bu teknik anlamın değişmesini de sağlar. Bu durumu baş etme beceriler olarak ifade etmemiz de yanlış olmaz. Diğer yandan bu teknik aile ve psikolojik danışman arasındaki direncin kırılmasına da yardım eder.

Diğer bir sistemik aile terapisi tekniği ise yönerge (directive)’dir. Psikanaliz için yorum ne ise Sistemik Aile Terapisi için de yönerge odur. Bu yüzden sessizlik, oturuş pozisyonu, doğrudan ya da dolaylı öneriler, ev ödevleri gibi farklı öneriler verilir. Buradaki teme amaç aileye ne yapması gerektiğini söylemek değildir. Temel amaç danışanların farklı davranmasına yardım etmektir. Bu sayede aile kişisel deneyim kazanır.

Paradoks , Zor Koşma , Mış Gibi Yapma, yerleştirme gibi farklı teknikler de mevcuttur.

Sistemik Aile Danışmanlığı

Sistemik Aile Danışmanlığı modelinde terapistin de bazı rolleri vardır. Bu modelde terapist rolleri alt ekollere göre değişir. Bu yüzden bazı farklılıklar ortaya çıkar. Ancak temel amaç aileye aktif ve esnek çözüm yollarını göstermektir. Bu noktada aileyi çözüme yaklaştırmak psikolojik danışmanın sorumluluğundadır. Bazı terapi sürecinde psikolojik danışmanlar hızlı ilerler. Bu hız başlarda iyi gibi gözükse de gözden kaçırılan noktalar çözüme ulaşılmasını engeller. Bu yüzden aile tarihi, aile yaşantıları, kişisel anlamlar oldukça önem arz eder. Bu noktada psikolojik danışmanın temel görevi çözümü net bir şekilde ifade etmektir. Aile eğer ki terapiye geliyorsa aile içinde bir rol çatışması vardır. Burada bu rol çatışmasını engellemek gerekir.

Evlilik bir mücadele ya da savaş değildir. Ayrılık da evliliğin içindedir ancak çift terapiye geldiyse ayrılık düşünmüyor demektir. Bu yüzden terapi süreci herkesin kazanç sağlayacağı bir ortama dönüştürülmelidir. Aile ve çift terapisinde ilk 3 oturum değişim için önemlidir. Çünkü ile içinde bulunduğu durumu dışarıdan daha net fark etmeye başlar.

Aile Terapisi Nasıl Tedavi Eder

Aile terapisi çiftler arasındaki ilişki dengesi ele alınır. Evlilik sürecinde çiftler sadece kendi hayatlarından değil kök ailelerinden de bazı yaşantılar getirir. Bu nedenle ilişki sürecinin tüm yönleriyle ele alınması gerekir. Kimi zaman ekonomik koşullar, kimi zaman çocuk yetiştirme gibi durumlar ilişkide problemlerin ortaya çıkmasına neden olur. Sistemik aile terapisi sizin ihtiyaç duyduğunuz konu üzerine odaklanmanıza yardım eder. İlişkinizin kalitesini bozan asıl konunun terapi sürecinde ele alınması, kaynakların ortaya çıkarılması ilişkinizin daha kaliteli hale gelmesine yardım eder.

Psikolojik danışmanlık sürecinde terapist öncelikle sizi tanır. Daha sonra sizi terapiye getiren asıl konunun ne olduğunu belirler. Bu belirleme süreci sizlerin de aktif olarak dahil olmanızla gerçekleşir. Ardından ise hedef belirlemeye başlarız. Psikolojik danışmanlık sürecinden elde etmek istediğiniz kazanımlar nelerdir, bunları nasıl fark edersiniz? Böylelikle çift olarak birbirinizi anlamakta zorlandığınız noktalarda bir gelişim ve değişim elde etmiş olursunuz.

Aile ve Evlilik Terapisi Nedir

Aile ve evlilik terapisi çiftlerin içinde bulundukları ilişkinin kaliteli hale gelmesini amaçlar. Bu süreçte duygusal yönden çiftler bazen çatışma yaşar. Her çatışma ilerleyen kısımlarda daha can sıkıcı hale gelir. Bu nedenle ilişki kriz haline gelmeden önce çift terapisi almak danışanlara çok daha fayda sağlar. Aile ve evlilik terapisi, danışanların içinde bulundukları ilişkiye odaklanan bir terapi yöntemidir. Terapi sürecinde çiftlerin birbirlerini daha iyi tanımaları ve anlamaları sağlanır. Çünkü ilişki içindeki yorumlarımız geçmiş yaşantılarımızla da ilgildir. Bu nedenle çift terapisinde ailelerin birbirlerinin davranışlarını daha kolay anlaması da sağlanır.

Buradaki temel amaç var olan uyuşmazlığın ortadan kalkmasına yardımcı olmaktır.

Aile Terapisine Kimler Gidebilir

Aile terapisine çift olarak değişimi fark etmeyi isteyen herkes gidebilir. Ancak bireysel olarak görüşme sağlanmaz. Aile terapisi aile sistemlerinin çalışıldığı bir alandır. Bu nedenle bireysel olarak gelip aile ilişkisini düzeltmek istemek danışana pek fayda sağlamaz. Bazı durumlarda eşlerden biri sadece seansa gelip evliliğini anlatır. Ancak burada sadece danışana gelen kişiyle çalışma yapılır. Bu değişimin evliliği nasıl etkileyeceğiyle ilgili net bir şey söylemek mümkün olmaz. Bu nedenle eş olarak seansa katılmak danışanların evlilik ilişkisini daha kaliteli hale getirir.

Aile Terapisti Ne Sorar

Çift olarak seansa gelmeden önce bazen kaygı hissetmeniz normal. Çünkü bilmediğiniz bir yere geliyorsunuz. Karşınızdaki kişinin size neler soracağını merak ediyorsunuz. Şunu unutmayalım, seansta size sorulan soruların doğru bir cevabı yok! İlişki içindeki dengenin nasıl sağlandığı önemli. Çiftlerin problem olarak gördüğü konular üzerine psikolog ya da psikolojik danışman açık uçlu soru sorar. İlk oturumda genelde aileyle ilgili temel bilgiler alınır. Daha sonraki oturumlarda var olan probleme yönelik açık uçlu sorularla süreç devam eder. Bu nedenle aile terapistinin neler soracağı sizin anlatacağınız öyküyle birebir ilgilidir.

Çift Terapisinde Ne Yapılır

Sistemik aile terapisi gibi farklı ekoller mevcuttur. Çift terapisi sürecinde her ekol kendi kuramsal yaklaşımına göre psikolojik danışmanlık sürecini ele alır. Bu nedenle görüşmeler sürecinde

  • Çiftlerin cinsel hayatı
  • Çocuklarıyla ilişkisi
  • Aile içi roller
  • Kök aile ilişkileri
  • İletişim düzeyleri
  • Geçmiş yaşantıların ortaya çıkardığı duygular
  • Eğer ilişki içinde ortaya çıkıyorsa kıskançlık
  • Aldatma
  • Kök aile ilişkilerinin yeniden düzenlenmesi
  • Çiftlerde var olan bağlanma, öfke gibi durumlar (bazı ekoller öfke çalışmaz)

Aile Terapisti Evlilik Kurtarır mı

Bu soru oldukça sık solur. Ancak aile terapistinin görevi çiftlerin evliliklerini kurtarmak değildir. Sistemik aile terapisi, Bilişsel Davranışçı Aile Terapisi gibi ekoller danışanların ihtiyaçlarına göre süreci devam ettirir. Psikolojik danışmanlık sürecine katılan her ailenin temeldeki amacı ilişkisini daha kaliteli hale getirmektir. Bu nedenle çiftler zaten seanslara gelmeden önce ilişkilerini kurtarmak için gelir. Terapist şapkadan tavşan çıkarmaz. Diğer bir deyimle ayrılmak isteyen çiftleri ikna etmeye çalışmaz. Çünkü terapistin görevi bu değildir. Ancak çift olarak seansa katılmakta gönüllüyseniz alacağınız psikolojik destek evliliğinizin daha kalitesi hale gelmesine yardım eder. Böylece evliliğinizin devam etmesi daha olası olur.

Aile Terapisti Faydalı mı

Sistemik Aile Terapisi, Çözüm Odaklı Aile Terapisi gibi ekoller en temelde danışanın içinde bulunduğu olumsuz yaşantıları en aza indirmeyi amaçlar. Çift olarak değişime hazır olan kişiler terapi sürecinde kendilerini daha rahat ifade eder. Bu nedenle içinde bulunduğu olumsuz yaşantıları daha kolay fark eder. Anlatılan her yaşantı çözüme bir adım daha yaklaşılmasına yardım eder. Kısaca cevap vermek gerekirse evet, aile terapisi faydalı bir terapi yöntemidir. Ancak bazı durumlarda danışanlar farklı bir uzmana ya da bireysel seanslara alınabilir.

Aile Terapisi Ne Kadar Sürer

Aile terapisi ortalama 75-90 dakika arasında devam eder. Seans süresi olarak net bir şey söylemek mümkün değil. İlişkide var olan olumsuz yaşantıları dinlemek ve çiftlerin değişim motivasyonunu fark etmek seans sürecine dair bize bilgi verir. Ancak ortalama 12-14 oturum olarak devam edebileceğini ifade edebiliriz. Bazı ekollerde ise bu süre 6 ay olarak da ifade edilmektedir. Bu nedenle seans sürecini danışanların içinde bulunduğu evlilik ilişkisine göre değerlendirmemiz daha sağlıklı olur.

Sistemik Aile Terapisinin Amacı Nedir yazımızı mutlaka okuyun.

Ruhsal Araştırma Enstitüsü için tıklayın.

Aile ve evlilik terapisiyle ilgili Psikolojik Danışman Ergin DURAN ‘dan seans alabilir, 10 dakikalık deneme seansına katılabilirsiniz.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir