Terapide Şimdi ve Burada
Terapide şimdi ve burada iyileşmenin en temel faktörü olarak ifade edilebilir. Terapide Şimdi ve burada derken asıl amaç sosyal yaşamda ortaya çıkan ilişki modellerinin terapide de deneyimlenmesidir. Bu yüzden detaylı şekilde anlatmak gerekir. ” Terapide Şimdi ve burada” ne oluyor derken, terapist ile danışan arasındaki ilişki tanımlanmaya çalışılır. İlişkiyi şimdi ve burada kavramına taşımak hem danışanın sosyal yaşantıda gerçekleştirdiği davranışları anlamasına katkı sağlar. “Sence şu an terapide ne oluyor?” sorusu aslında ilişkiyi şimdi ve burada kavramına çekmek ve danışanda farkındalık yaratmaya çalışmaktır. Gelin birlikte terapide şimdi ve burada ilkesinin ortaya çıkışını inceleyelim.
İlişkinin Şimdi ve Buradalığı
Günümüzde pek çok psikolojik danışma tanımı olsa da temelde psikolojik danışmayı, psikolojik danışman ile bir ya da daha fazla danışan arasındaki etkileşim olarak tanımlayabiliriz. Amaç danışana düşünme bozuklukları, duygusal acı ve davranış problemleri ile ilişkili olabilecek sorunlarında yardım etmektir. (Sharf, 2017)
Bu temel bilgiler eşliğinde danışanla kurulan temel ilişkinin yapıtaşları olan terapötik koşullar; psikolojik danışmanlık sürecinde cana yakın, samimi ve içten bir iletişimin doğmasına, danışanın kendini daha iyi ifade etmesine, güveninin gelişmesine ve problemle başa çıkma becerilerinin daha da artmasına yardımcı olmaktadır. Terapötik ilişkinin inşa edilmesini Rogers şöyle ifade etmektedir;
Rogers’a göre Terapide Şimdi ve Burada
“ Dolayısıyla faydalı bulduğum ilişki biçimini tanımlamam gerekir. Karşıdaki kişiyi, kendi içinde değerleri olan ayrı bir birey olarak kabul etmeliyiz. Özel dünyasını onun gözleriyle görmeyi sağlayan derin bir empatik anlayış segilemeliyiz. Bu koşullar sağlandığında, şimdi rahatlıkla yapabildiği ama bir zamanlar ürkütücü gelen kendini arayış sürecinde danışanıma yoldaş olabilirim.” (Rogers, et al., 2014)Rogers’ın burada da bahsettiği gibi terapötik ilişki kurulduğu takdirde danışanın geçmişte yaşadığı, onu korkutan, anlatmaya çekindiği yaşanmışlıkları şimdi ve burada anlatmasını sağlamak, duygusunu ifade etmek için ona yardımcı olmak, şimdi ne hissettiğini ortaya çıkarmak psikolojik danışmanlık sürecinin yapı taşıdır.
Temel İlkeler
Rogers saydamlık ve içtenlik tanımını psikolojik danışmanların sahte yüzler takmaması olarak tanımlar. Böylece oturumda bahsettikleri düşünceleriyle ifadelerinin bir merkezde buluştuğunu söyler. Bu aşamada psikolojik danışmanın tüm duyguları ifade etmesini beklenir. Ancak bu durum danışan için uygun terapötik koşullar yaratıldığı zaman işlevsel hale gelmektedir. Bu aşamada psikolojik danışmanın kendini açma koşulunun uygun zamanda yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde danışan zarar görebilir. Saygı ise; danışanların kendilerini özgürce ifade etmelerine yardımcı olan bir beceridir. Bu kısımda bir şart koyulmadan danışanın kendini dilediği gibi ifade etmesi için bir ortam sağlanmaya çalışılmaktadır. Danışanların iyi ya da kötü değerlendirilmesi değil “seni olduğun gibi kabul ediyorum” mesajı ön plandadır. Empatik anlayış ise danışanların duygularını, yaşantılarını doğru bir şekilde anlamayı gerektiren bir beceridir.
Terapötik İlişki
Danışanla ilk iletişimin kurulmasında ve terapötik sürecin başlatılmasında görevli psikolojik danışmandır. Psikolojik danışmanların sahip olması gereken bazı özellikler yer alır. Terapide şimdi ve burada başta gelir. Bu koşulların bir arada olması psikolojik danışmanların psikolojik danışma oturumlarında danışanları daha iyi anlamalarına ve onları desteklemelerine yardımcı olur. (VOLTAN ACAR, 2018) Empati, saygı, saydamlık Rogers (1961) tarafından ifade edilmiştir. (Rogers, 1961) Daha sonradan Berenson ve Carkhuff (1967) bu koşullara somutluğu eklemiştir. Psikolojik danışmanlıkta sözel olan veya sözel olmayan davranışlar danışana samimiyeti iletmede yardımcı olmaktadır. Samimiyetin iletilmesinde üç davranış etkilidir. Bunlar; tutarlılık, açık olma ve kendini açma, şimdi ve buradalık. (Hackney, et al., 2008)
Hem bireysel görüşmelerde hem de grup görüşmelerinde şimdi ve burada yaklaşımı katılımcılar için faydalı sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Şimdi ve burada yaklaşımı, o an grupta neler yaşandığını ya da bireyde ne yaşandığını ortaya çıkaran bir yaklaşımdır.
Terapide Şimdi ve Burada Nedir?
Hasan Tan şimdi ve burada ilişkisine “ilişkinin anında ve mekanındalığı” demektedir. Şimdi ve burada yaklaşımı danışanın gerçek yaşantısının bir yansımasıdır. Oturumlara gelen danışanların davranışları, düşünceleri ve duyguları dış dünyayla olan ilişkisini betimler. (Voltan Acar, 2018)
Yalom’a göre, burada ve şimdi terapötik gücün en önemli kaynağıdır. Terapinin değerli buluşu, terapistin (bu nedenle danışanının da) en iyi dostudur. Burada ve şimdi terapi saatinde olanları, burada (bu ofiste, bu ilişkide senin ve benim aramda) ve şimdide, şu içinde bulunduğumuz anda olanları ifade eder. (YALOM, 2002)
Yalom Aşkın Celladı kitabında şimdi ve burada ilişkisinin olumlu bir gelişme olduğundan bahsetmektedir. Bir danışanı ile yapılan görüşmelerde geçmişe dair yaşantılarının gün yüzüne çıkar. Bu yaşantılarından rahatsız olduğunu dile getirmesi her ne kadar olumsuz bir şey gibi gözükse de değildir. Danışanın bitirilmemiş bir yaşantısını oturumda gündeme getirmesi önemlidir. Şimdi ve burada tekrar yaşamak istemesi, oturumlar ve danışan için olumlu bir adım olarak nitelendirilir. (Yalom, 2016)
Terapide Şimdi ve Burada
Bireyle ve grupla yapılan psikolojik danışmalarda ilerlemenin temelinde ilişki yatmaktadır. Psikolojik danışma tekniklerden çok, danışan ve psikolojik danışman arasındaki ilişkinin danışanı iyileşmesine yardımcı olan bir süreçtir. Bu noktada danışan ya da danışanlar gündelik yaşantılarına ayna tutarak ilişkilerini danışma sürecine taşırlar. Kişi kendi olarak süreçte aktif rol aldığı için ilişkide yaşanılan ana dikkat çekmek için bazı sorular sorulmalıdır. “ Babanla güzel geçen bir anını anlatıyorsun ancak yüzün asıldı.” , “ Güzel bir evliliğin olduğundan bahsettin ama anlatırken sesin titredi.” , “ Şimdi ne yaşıyorsun, aklından neler geçiyor?” diyerek danışanı şimdiye çekmek danışanın olaylara daha farklı bir şekilde yaklaşmasına yardımcı olur. Çünkü danışan bu noktada olması gerektiği gibi yani kendisi gibi cevaplar verir. (Voltan Acar, 1998)
Burada ve şimdiyi kullanmanın ardındaki mantık iki temel varsayıma dayanır: a. bireylerarası ilişkilerin önemi ve b. toplumsal mikrokozmos fikri (YALOM, 2002)Amaç danışanların şimdi ve buradalığı fark etmelerini, oturumlarda psikolojik danışmanlara daha yakın hissetmelerini, hayata bakış açılarını daha net anlamlandırmalarını sağlamaktır. (Corey, 2008)