Bibliyoterapi Nedir
Bibliyoterapi bireylerin problemlerini çözme sürecinde kendilerini daha iyi tanımasını amaçlar. Bu yüzden anlam sürecinde bazı eserlerden faydalanırız. Kitap ile danışan arasında kurulan iyileştirici güç, danışanın gelişim sürecini daha kolay keşfetmesine yardım eder. Bu yüzden kitapları psikolojik danışmanlık ya da terapi alanında da tercih ederiz. Bibliyoterapi Batı dünyasında 1930’lı yıllarda ortaya çıktı. Böylece insanların yaşadığı problemlere kitap aracılığıyla çözüm getirilmeye çalışılldı. Kitapların iyileştirici psikolojik yardım işlevleri o yıllardan bugüne kadar uzanır. Danışanlar kitaplardaki kahramanları kendilerine örnek alır. Böylece içgörü kazanır. Kahramanın davranışlarını kendine göre yorumlar ve harekete geçer. Bu yüzden bütün toplumlarda kitaplar iyileştirici ve geliştirici olarak tanınır.
İçindekiler
1. Bibliyoterapi Kullanım Amaçları
2. Gelişimsel Bibliyoterapi Nedir
3. Klinik Bibliyoterapi Nedir
4. Psikolojik Danışmada Nasıl Kullanılır
5. Bibliyoterapi Hangi Alanlarda Etkilidir
6. Bibliyoterapi Nasıl Uygulanır
6. Kaç Oturum Devam Eder
Bibliyoterapi Kullanım Amaçları
Bu noktada pek çok farklı kaynak vardır. Bibliyoterapi değişik düzeylerde ve değişik amaçlar için kullanılır. Bu yaklaşım bireyin yaşamında ortaya çıkan gündelik problemden, daha yoğun ve karmaşık problemlere kadar geniş bir çerçeveyi kapsar. Kullanılan amaçları şu şekilde ele alırız;
- Kişinin kendini tanıması ve keşfetmesi
- Kendi sorunlarına benzer sorunları olan kişilerin olduğunu fark etme
- Evrensellik duygusu yaşama
- Çevresine ve içsel algısına yönelik farkındalık
- Olumlu benlik algısı geliştirme
- Sorunlarun çözümüne yönelik içgörü kazanma
- Duygusal boşalım ve zihinsel stresten kurtulma
- Bir problemin farklı çözüm yolları olduğunu görme
- Yeni değer, tutum ve davranış geliştirme
- Başkaları ile empati kurma
- Olaylara farklı pencereden bakma
- Yaşanılan toplumun değerlerine farkındalık sağlama
- Farklı ve yeni durumlara uyum sağlama
- Kendilerini içten değerlendirmelerine yardım etme
- Anne, baba ve çocuk arasındaki çatışmaları çözme
- Çocuk ve gençlerin gelişim ihtiyaçlarını fark etme
- Alternatif çözüm önerisi üretme
- Uyum becerilerini geliştirme
Diğer yandan Bibliyoterapi grup terapisi, hastane ve hapishane gibi ortamlarda da etkilidir. Böylece kişisel gelişim sürecine de aktif etki eder. Ayrıca çocukların da kendilerine yönelik algısına katkı sağlar. Psikolojik danışman ya da psikolog terapi sürecinde yukarıdaki amaçlardan birini ya da bir kaçını seçer. Ardından danışan için uygun kitabı belirler.
Özgecilik Nedir yazımıza da mutlaka göz atın.
Gelişimsel Bibliyoterapi Nedir
Literatür bu yaklaşımı iki sınıfa ayırır. Gelişimsel Bibliyoterapi okuyucuya daha çok tavsiye verir. Bu yüzden gelişimsel amaçla kullanılan kitaplar günlük sorunların çözümüne yardım eder. Örneğin 1.sınıfa başlayan bir çocuğun okuldan korktuğunu düşünelim. Yapılan etkinliklerle ya da öykülerle çocuğun okul korkusuyla nasıl baş edeceği çocuklara okunur. Böylece çocuk çeşitli korkularının anlaşıldığını hisseder. Buradaki temel amaç okul korkusunun ortadan kalkmasıdır. Bu tür bibliyoterapi modelleri gelişim dönemlerine yönelik müdahaleyi içerir. Uygun şekilde baş etme becerisinin ortaya çıkmasına yardım eder. Burada verilen bilgiler genel olarak tavsiye içerikli olur. O yüzden klinik anlamda yapılan yardımdan farklıdır.
Klinik Bibliyoterapi Nedir
Klinik amaçlı kullanırız. Psikoloji alanında eğitim almış psikolojik danışmanlar ve psikologlar tarafından yapılır. Bu tür bibliyoterapi yaklaşımı, ciddi gelişimsel problemler ortaya çıktığında tercih edilir. Bilimsel olarak kabul edilir. Sadece alanda uzman kişiler tarafından kullanılır. Bu süreç içerisinde terapist danışana evde okuması için kitap önerir. Önerilen kitap mutlaka bir ihtiyacı karşılar. Bu yüzden kitap belirleme süreci danışan ve psikolojik danışmanın işbirliği yapar. Buradaki temel amaç danışanın terapide konuştuğu konuya dair içgörü kazanmasıdır. Bahsetmiş olduğumuz iki yaklaşımı da eğitim ortamlarında sıkça kullanırız. Böylece kişilerarası iletişime yönelik adım atılır. Öykülerin asıl amacı danışanın iç dünyasını yakalamak ve yardım etmektir.
Psikolojik Danışmada Bibliyoterapi
Terapi sürecinde özellikle danışanı ilgilendiren kitap bölümü önceden okunur. Terapist öykünün özetini çıkarır ya da önemli bir bölümünü okuyarak çalışmaya başlar. Eğer ki sürecin devam etmesi gerekiyorsa danışana ev okuması verilir. Böylece danışanın terapiye getirdiği temel öyküyü ele almış oluruz. Bibliyoterapi sürecinde evrensel değer taşıyan kitapları tercih ederiz. Grup terapisi ve bireysel terapide yöntem çok farklı değildir. Bu yüzden eser danışana verildikten sonra onda uyandırdığı hisleri ele alırız. Bu noktada kitabın danışanda uyandırdığı duygular beraber ele alınır. Böylece öznel yaşantıları daha kolay fark ederiz. Çünkü her duygu herkes için aynı değildir. Okunulan öykü aynı olsa dahi tetiklediği duygu her zaman farklıdır. Bunun yanı sıra bazı görsel ve işitsel materyalleri de tercih ederiz. Görüşme sonunda bazen sözlü bazen ise yazılı bir düşünce metni isteriz.
Bibliyoterapi Hangi Alanlarda Etkilidir
Yapılan çalışmalar pek çok alanda etkili olduğunu gösterir. Ele alacak olursak;
- Matematik kaygısı,
- Depresyon tedavisi gören ergenler
- İletişim konusunda problem yaşayan ebeveynler
- Krize maruz kalan çocuklar
- Sorunlara çözüm bulmak isteyen yetişkinlerr
- Akran baskısıyla baş etme
- Ölüm korkusu ile başa çıkma
- Panik atak tedavisi
- Öfke kontrolü
- Anksiyete bozukluğu
Yetişkin danışmanlığı gibi pek çok alanda kullanılır. Ayrıca boşanma ve yeniden evlenme süreçlerinde de oldukça etkili olduğu ifade edilir. Diğer yandan yapılan bir çalışmada psikolog ya psikolojik danışman desteği olmadan bibliyoterapinin etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Ebeveyne verilen okumalar sayesinde üç ay sonra aile içi iletişimin önemli derecede değiştiği ortaya çıktı. Bu tür durumlar hem kriz durumuyla baş etmeye hem de problem becerilerini artırmaya yardım eder. Ayrıca;
- Kaygı
- Yas
- Boşanma
- Evlat edinilme
- Hastalık
- Taşınma
Gibi durumlarda da oldukça etkilidir.
Bibliyoterapi Nasıl Uygulanır
Öğretmen, öğrenci / danışan ve psikolojik danışmanın iş birliğiyle ortaya çıkar. Bu süreçte kurulan terapötik ilişki değişimin ilk adımıdır. Böylece danışan cesaret edemediği problemlerini daha kolay ifade eder. Bibliyoterapi sürecine başlamadan önce danışana bilgi vermemiz gerekir. İlk evre olarak hazırlık evresini ifade ederiz. Bu süreçte danışanın oturuma getirdiği konuyu net olarak belirlememiz gerekir. Çünkü danışana hangi kitabın uygun olacağını ancak bu şekilde belirleriz. Bu süreç içerisinde psikolojik danışmanların Gestalt Terapisi, Bilişsel Yaklaşım, Logoterapi ve Fenomenolojik Yaklaşım alanında da yetkin olmaları gerekir. Uzmanın kendi yeterliliği tamam olduktan sonra danışana bilgi vermek gerekir. Bu tekniğin avantajları ve dezavatanjları danışana ifade edilir. Öncelik danışanın bu etkinlikte gönüllü olmasıdır.
Ardından ise uygun kitap seçimi yaparız. Seçilen kitap grup düzeyine ve ilgi düzeyine uygun olmalıdır. Diğer yandan amaca uygun olması, okuma düzeyine hitap etmesi gerekir. Özellikle kitaptaki kahraman ve danışanın özdeşleşeceği yerlerin olmasına dikkat ederiz. Eserin kapak düzeni, yazı puntosu, sayfa düzeni, basım kalitesi dahi önemlidir. Uygulama kısmında ise çocuk ve gençlerle iki şekilden birini tercih ederiz. Bunlardan biri psikolojik danışmanın seçtiği öyküyü çocuğa okuması ve aralarda duygusunu ifade etmesine yardımcı olmasıdır. Diğer yandan çocuk ya da genç kitabı tek başına da okuyabilirr. Ardından ise oturumda tartışıllır. Kitapta danışanı en çok etkileyen kısmı ele alırız. Böylece tetiklediği duyguyu daha kolay fark ederiz.
Bibliyoterapi Kaç Oturum Devam Eder
Burada süre katılımcıya göre değişir. İlkokul düzeyinde 4 ya da 6 kişilik gruplarda en az 30 dakika tercih ederiz. Orta okul düzeyindeki öğrencilerde ya da 6-8 kişilik gruplarda ise en az 50 dakikalık süre ideal süredir. Şuna dikkat etmeliyiz ki doğru kitap ve doğru zaman sorunun ortadan kalkmasına direkt olarak etki etmez. Bu süreçte psikolojik danışman ya da psikoloğa önemli görevler düşer. Özdeşleşme, yansıtma, arınma, iç görü ve bütünleşme evrelerine özellikle dikkat etmemiz gerekir.
Online terapi oturumlarına başlamak için online psikolog ya da psikolojik danışmanlarımızdan seans alabilirsiniz.
Psikolojik Danışmanlık Nedir yazımıza da mutlaka göz atın.