Siber Zorbalık Nedir?
İnternetin bu kadar yaygın olması siber zorbalık nedir sorusunu akıllara getirdi. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin arttığı son zamanlarda internet her alanda bilgiyi ulaşma açısından kolaylık sağlamaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin özellikle Covid-19 salgın döneminde daha fazla kullanılması siber zorbalık sürecini de beraberinde getirmiştir. Siber zorbalık özellikle son zamanlarda daha da artmış ve çocukların akran zorbalığına farklı bir boyut kazandırmıştır. Siber zorbalık, ülkemizde son zamanlarda yavaş yavaş çalışılmaya başlanan bir alandır. İnternet, ergenler arasında eğlence, ödev paylaşımı sohbet ve oyun oynamak amacıyla sık sık kullanılmaktadır. Ergenler arasında en çok kullanılan teknolojik aletler arasında cep telefonu, tablet ve bilgisayarlar yer almaktadır. Bu araçlar aracılığıyla kurulan iletişim ergenlerin birbirine daha kolay siber zorbalık göstermelerine de neden olmaktadır. Çünkü kullanılan rumuz kişinin kimliğinin gizlenmesine de yardımcı olmaktadır.
Siber Zorbalık Araçları Nelerdir?
Siber zorbalık belirtildiği gibi teknolojik aletlerle daha sık ortaya koyulmaktadır. Ergenler küfür, hakaret, tehdit ve gurur kırıcı mesajları siber ortamda daha kolay ifade etmektedir. Siber zorbalığın akran baskısından temel farkı teknoloji aracılığıyla gerçekleştiriliyor olmasıdır. Siber zorbalık; teknolojik aletleri kullanarak bir birey ya da grup tarafından diğerlerine zarar vermek amacıyla tasarlanan kasıtlı, tekrarlanan ve düşmanca davranış içeren zorbalık türü olarak ifade edilmektedir. Bu tehditler arasında ölüm tehdidi, küfür, hakaret , kişisel verilerin ihlali, kurbana zorla bir iş yaptırma, fotoğraflarını gizlice ifşalama, utandırıcı fotoğraflarını paylaşma gibi türlerde ortaya çıkar.
Siber zorbalık sürecinde fiziki olarak bir saldırı olmasa dahi zorbalığa uğrayan kişi psikolojik olarak oldukça etkilenmektedir. Zorbalığa maruz kalan gençlerde; depresyon, düşük benlik algısı, korku, üzüntü, hayal kırıklığı gibi duygular yoğun olarak görülmektedir.
Ergenler arasında siber zorba davranışının sıklığına yönelik çalışmalarda 10-17 yaş grubundaki ergenlerin %20’sinde siber zorbalık davranışının görüldüğü ifade edilmektedir. Türkiye’de yapılan farklı bir çalışmada ise öğrencilerin %35’inin zorba davranış gösterdiği, %23’ünün ise hem zorba davranış sergilediği hem de kurban oldukları ifade edilmiştir.
Siber Zorbalığın Görüldüğü Yerler Nelerdir?
Siber zorbalık sosyal medyada oldukça fazla kullanılan facebook, instagram, twitter gibi uygulamalarda
Özellikle telefon üzerinden kurulan mesajlaşma uygulamalarında
E-mailler aracılığıyla ortaya çıkmaktadır.
Siber Zorbalık Çeşitleri Nelerdir?
Siber zorbalık beş grupta ele alınmaktadır. İfşa, başkası gibi davranmak, suçlayıcı dil, hile ve şantaj, trolleme gibi beş ayrı basamağı vardır. Şimdi bu çeşitleri tek tek ele alalım.
İfşa Nedir?
İfşa, kurbanın sosyal medya hesaplarının ele geçirilmesiyle kişiye özel bilgilerin komik gösterilmeye çalışılmasıdır. Bu yüzden siber zorbalık türüdür. Bu durum kurbanın kendisine olan saygısını yitirmesine, arkadaşlarının arasına çıkmakta utanmasına, daha fazla dalga geçilmesine neden olmaktadır. İfşa edilen görüntülerin silinmesi ve yok edilmesi neredeyse imkansız olduğu için bu tür durumlar yoğun bir problem ortaya çıkarır.
Başkası Gibi Davranmak Nedir?
Başkası gibi davranma süreci, kişinin yakın bir arkadaşının yerine geçerek özel bilgilerine ulaşma şeklinde ortaya çıkar. Güven verme sürecinin ardından ele geçirilen özel bilgiler arkadaş grupları arasında yayılarak kişinin kendisine olan saygısının düşmesine neden olur. Bu yüzden önemli bir konudur.
Suçlama Nedir?
Kişiye yönelik suçlayıcı dilin ortaya çıkması arkadaş grupları arasındaki saygınlığının yitirilmesine neden olur. Böylece kişi arkadaş grubundan dışlanır, yalnızlaşır. Kurban, bu tür durumlarda yoğun öfke duyar.
Hile ve Şantaj Nedir?
Hile ve şantaj yönteminde; zorba kişi kurbanın güvenini kazanarak kişisel bilgilerini ele geçirmeye çalışır. Böylece ele geçirdiği bilgileri internet ortamında ifşa ederek kişinin kendisini yetersiz, eksik hissetmesine neden olur. Diğer bir siber zorbalık türüdür.
Siber Zorbalığa Uğrayan Çocuk Nasıl Anlaşılır?
Siber zorbalık durumuna maruz kalan çocuk kendisini yalnız hisseder. Böylece daha fazla içe kapanır ve korku duygusunu yoğun şekilde yaşar. Bu tür durumlarda teknolojik aletlere el konulacağını düşünerek durumu ailesinden saklar. Siber zorbalığa maruz kalan çocuklarda şunlar ortaya çıkar;
-Teknolojik aletleri kullandıktan sonra yoğun olarak öfke problemi ortaya çıkar
-Teknolojik aletlere erişilmek istendiğinde yoğun bir korumacı tavır gösterir, bilgilerini ya da yaptığı işleri göstermez.
-Yalnız kalmayı tercih eder, ailesinden ve arkadaşlarından uzaklaşır
– Okula gitmek istemez, giderse sınıftan çıkmak istemez, yalnızdır.
– Özellikle akademik performansında düşüş meydana gelir
– Ev içerisinde genel öfke hali yaygındır. Tedirgin bir tavır içerisindedir.
-Uyku düzeni bozulur
-Yemek alışkanlığı değişir
-Teknolojik aletlerden uzaklaşmaya çalışır
-Telefonu her çaldığında ya da bilgisayardan bir mail geldiğinde tedirgin olur.
Çocuğumu Siber Zorbalıktan Nasıl Korurum?
Çocukları Dinleyin ve Anlatın
Çocuğunuza siber zorbalığın ne olduğunu, ona nasıl zarar vereceğini, bu tür durumlarda ne yapması gerektiğini anlatın. Unutmayın, size güvenirse sizinle her şeyini paylaşacaktır. Siber zorbalık için atılacak ilk atım dinlemedir!
Güvenli İnternet Kullanın
Evde kullandığınız internette güvenli internet yöntemini seçin, çocukların giremeyeceği ya da erişemeyeceği yerleri belirleyin. Kullanacağı programların neler olduğu merak edin ve sorun. Oynadığı oyunları size anlatmasını sağlayın.
Çocuğunuzu Gözlemleyin!
Anne baba olarak çocuğunuzun uzmanı sizsiniz. Çocuğunuzdaki değişimleri gözlemleyin ve duygusunu fark edin.
Çocuğunuzun Neler Paylaştığına Bakın
Özellikle sosyal medya üzerinden çocuklar pek çok hesap açar. Hesaplarında neler paylaştıklarına, nerelere girdiklerine, kimlerle arkadaşlık kurduklarına bakın. Bu durum çocuğunuzu kısıtlamak olarak değil dışardan kontrol olarak yapılmalıdır. Unutmayın, çocuk bu durumu baskı olarak hissederse size karşı kendisini daha fazla kapatır.
Ortak Kullanım Alanı Belirleyin
Tablet ya da bilgisayar gibi teknolojik aletleri ortak kullanım alanında kullanmasını sağlayın.
İnternet Bağımlılığı ile ilgili yazımızı mutlaka okuyun.